Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
22
KarlJaspers–Kant
wyraźności,tylkozwiększenieniewyraźności.nLogikaniemajednaknaceluplą-
tać,leczrozplątywać,nieukrywać,leczdążyćdojasności”.Alesylogistykaczte-
rechfigurnprzyznajeprawodoplątanianaszychpoznań”.Kantdziwisię,żetak
nieistotnejrzeczypoświęconotyleuwagi.nWidaćtakajestdolaludzkiegorozsąd-
ku-jestonskłonnymędrkować,przezcoprzekształcasięwswąkarykaturęalbo
zarogancjąsięgapozbytwielkieprzedmiotyiwefekciebudujezamkinalodzie”.
AleKantnieschlebiasobie,żewkilkagodzinnpowalikolosastojącegonaglinia-
nychnogach,któregogłowasięgadoobłokówstarożytności”.
Popytaniu,jakdalekosięgamoclogiki,przystępujeKantdokolejne-
gopytania,mianowicieoźródłosamejpewności.Zepokąwspółczesnych
naukKantpodzielałnamiętnąwolępewnościpoznania.Matematykastano-
wiłatutajideał.Byłapierwowzoremdlafilozofii.Filozofowieorientowali
sięnaniąodXVIIstulecia.Licznibyliwielkimimatematykami.UKanta
doszłodoprzemiany.Równieżdlaniego(aczkolwiekniebyłwybitnym
matematykieminigdyniewładałgłębsząwiedząmatematyczną)matema-
tykamiałanajwyższąrangę.DlaKantajednaknośnośćmatematykistawała
siępytaniemiwzwiązkuztympytałoróżnicępomiędzypoznaniemfilo-
zoficznymamatematycznym.
Jużwswympierwszympiśmie22-letniautorzwracauwagęnanżyciowesiłyma-
tematyki”.WpiśmieOwyraźnościzasadnaczelnychteologiinaturalnejifilozofii
moralnej(1763)wyjaśnionazostajeróżnicapomiędzymatematykąametafizyką.
Podstawowedefinicjematematykisąsyntetyczne,toznaczywyjaśnienienastępuje
poprzezoperacjeoglądu.Wmetafizycepodstawowedefinicjesąanalityczne,to
znaczysątautologiami,wktórychwyłączniezawierasięjasnysens.Matematyka
wiążedanepojęciaowielkościach,któresąjasneipewne,ażebysprawdzić,co
ztegomożewyniknąć.Metafizykarozdzielapojęcia,któredanesąjakozawikłane.
-Wmatematycejestniewieleniepoddającychsięanaliziepojęćorazniedowod-
liwychtwierdzeń,natomiastwfilozofiijestichniezliczonailość.Wmatematyce
mojepojęcieobiektupojawiasięprzezwyjaśnienie.Wfilozofiinieistniejewyraź-
nepojęcie,lecznależygodopieroszukać.Stosunektrylionadojednościrozumie
sięwsposóbjasny,natomiastażdodziśnieudałosięzrozumiećpojęciawolności
drogązestawieniaposzczególnychjedności,toznaczypojęćprostychiznanych.
Znaczyto:jakości,któretworząwłaściwyobiektfilozofii,jestnieskończeniewie-
le.-Matematykaposługujesięznakami,metafizykapotrzebujesłów.Dlatego
teżpoznaniemetafizycznenieustanniemusimiećrzeczprzedoczyma.Niemoże
onozmieniaćprzedstawieniarzeczynajasneiłatweznaki,leczmusiujmować