Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
18
WSTĘP
niedoczekałasięjeszczedogłębnegoopracowania,którezarówno
uwzględniałobykontekstmyślikrólewieckiegofilozofa,jakiuwy-
puklałojegoniemalniespotykanewówczasrozumieniezwiązku
międzyjudaizmemichrześcijaństwem.Dodziśpowtarzanajest
teza
27
,postawionaw1938rokuprzezJosefaBohateca,któragłosi,
żeKantzapożyczyłswójantyjudaizmodSemlera
28
.Semlerwistocie
stanowijedenznajistotniejszychpunktówodniesieniadlakonstek-
stualizacjiKantowskiejfilozofiireligii.Toonkrytykowałnjudaizu-
jące”FragmentenReimarusa,rehabilitowałherezjarchęMarcjona,
broniącjegowersjiEwangeliiwedługśw.Łukasza,aprzedewszyst-
kimnapisałw1771rokuprzełomowąpracęokanonie,wktórej
podważyłmoralność(awrazzniąchrześcijańskicharakter)wielu
ksiągStaregoTestamentu.Jednaknadrodzedodejudaizacjichrze-
ścijaństwaKantidziedalejniżSemler.Wprzeciwieństwiedoniego,
dochodzinaniejdosamegokońca.Przytymzakwestionowanie
przezteologazHallekoncepcjiistotnychdlatradycjijudeochrze-
ścijańskiejnieodzwierciedlałoszerszegooświeceniowegokon-
sensu.ÓwcześnimyślicieleodSamuelaPufendorfaiChristiana
TomasiusapoJohannaHerderaiFryderykaSchilleraopowiadali
siębowiemzasilnymzwiązkiemjudaizmuzchrześcijaństwem(cza-
sem,powtórzmy,rozumianymbardziejmoralnie-jakuLessinga,
aczasemściśleteologicznie-jakuHamanna).
ZagadnieniestosunkuKantadoŻydówijudaizmujestwtym
kontekściekluczowe.Ukazałosięnatentematwieleartykułów
ipomniejszychrozpraw,zktórychbędęczerpaćiktórepoddam
krytycewtokuwywodu
29
.Jednakzpunktuwidzeniawąskorozu-
mianegoceluprowadzonychtutajbadańichprzydatnośćpozostaje
27
Por.M.Kuehn,Kant’sJesusł,s.166,169;R.Munk,Mendelssohnand
KantonJudaism,nJewishStudiesQuarterly”2006,13(3),s.218;B.Stangneth,
AntisemitischeundAntijudaistischeMotiveł,s.35.
28
Por.J.Bohatec,DieReligionsphilosophieKantsinder„Religioninnerhalbder
GrenzenderblońenVernunf”.MitbesondererBerücksichtigungihrertheologisch-
dogmatischenQuellen,Hamburg1938,s.27,460-467.
29
Bibliografiapracwydanychdo2001rokuzostałazestawionaprzezBettinę
Stangneth(por.taż,AntisemitischeundAntijudaistischeMotiveł,s.119-123).
