Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
28
WSTĘP
TezawczesnegobiografaKanta,LudwikaBorowskiego,zgodnie
zktórąKantnieinteresowałsięteologią
57
,niedajesięutrzymać.
Niezależnienawetodniebagatelnegoteologicznegowydźwięku
jegotekstóworeligii,podważająjąinnebiografiekrólewieckiego
filozofa
58
,aisamBorowskitwierdziprzyinnejokazji,żewKancie
nastarelataobudziłasiępasjastudiowaniahistoriiKościoła
59
.
NiepełnąwiarygodnośćBorowskiegowtejkwestiipodkreślanawet
ManfredKuehn,najważniejszywspółczesnybiograffilozofa,który
skądinądniechętnieodnosisiędopróbdoszukiwaniasięuKanta
teologicznychinspiracji
60
.Kuehnowiprzedewszystkimchodzi
oodwiecznyspórowpływpietyzmunaKanta,którytopietyzm
Kantwyniósłzdomuiszkoły.NiedawnojednakAnnaSzyrwińska
pokazała,żewpływypietystycznemająswojeprawowitemiej-
scewbadaniachnadźródłamiKantowskiejfilozofii
61
.Niestety
SzyrwińskazajęłasięniemalwyłączniezwiązkiemetykiKanta
zmyśląPhilippaJ.Spenera,prekursorapietyzmuwPrusach,wtej
57
Por.L.Borowski,DarstellungdesLebensundCharaktersImmanuelKants
[w:]ImmanuelKant.SeinLebeninDarstellungenvonZeitgenossen,red.F.Gross,
Darmstadt1993,s.70.
58NaprzykładReinholdJachmannpisze:nMitallendiesenWissenschafen
verbander[Kant]einegenaueKenntnisderReligionsurkundenderChristen,Juden
undandererVölkerundvieletheologischeGelehrsamkeit”(tenże,ImmanuelKant
geschildertinBriefenaneinenFreund[w:]ImmanuelKant.SeinLebenł,s.122).
59
KalweitwytykatuBorowskiemuniekonsekwencję(por.P.Kalweit,Kants
StellungzurKircheł,s.23).KantmiałpowiedziećBorowskiemu,żeprzeczytał
noddeskidodeski”siedemnastyztrzydziestupięciutomówChristlicheKirchen-
geschichteJohannaMatthiasaSchröckha(L.Borowski,ImmanuelKantł,s.70).
Niemapowodu,bysądzić,żetreśćtegotomu,obejmującaokresodśmierci
Augustynaw431rokudośmiercipapieżaGrzegorzaIw604r.,byładlaKanta
jakośszczególneważna,azatemmożnaprzyjąć,żebyłonteżzaznajomiony
przynajmniejzniektórymiinnymiczęściamidziełaSchröckha.
60Por.M.Kuehn,Kant.ABiography,NewYork2001,s.452.Napoczątku
pracyKuehnaznajdziemyteżpomocnyprzeglądikrytyczneomówieniepierw-
szychbiografiiKanta(por.tamże,s.1-23).
61
ZwięzłeomówieniehistoriibadańnadwpływempietyzmunaKantamożna
znaleźćw:A.Szyrwińska,WiedergeboreneFreiheit.DerEinfussdesPietismusauf
dieEthikImmanuelKants,Wiesbaden2017,s.6-19.
