Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
36
CzęśćI.„Swój”i„obcy”–poznawczyaspektproblematyki
określonychgrup71.Jakoukładodniesieniastosujesiętuzazwyczajtriadę:nste-
reotypy–uprzedzenia–dyskryminacja”
72
,coodnosisiędotrzechkomponentów
postawwobecnobcego”:poznawczego,afektywnego,behawioralnego.Stosunek
tenmogąwięcodzwierciedlaćjedyniesądypoznawcze,obejmującsferęmyślenia,
jednaknierzadkoprzechodząonewnegatywnereakcjeafektywneczywręcz
dyskryminującezachowaniawzględemobcych73.
Istotnymelementemsferypoznawczejjestzawartośćtreściowa,jakąjednostki
igrupyprzypisująpojęciomnswój”inobcy”
.Pozwalaonarozszyfrowaćspołeczne,
kulturoweiideologicznefunkcjetakustalonegopodziału,atakżeprzewidywać
określonezachowaniawzględemnobcego”
.
Częstymzjawiskiemjestteżgloryfikowanienswojskości”
,przyjmowaniepo-
stawyetnocentrycznej,oczymprzekonująwswoichpracachchociażbyWilliam
GrahamSumnerczynagrunciepolskiejnauki–wswejMegalomaniinarodowej
–JanStanisławBystroń
74
.Naszesympatiewobecnswoich”iantypatiewobecnob-
cych”wchodząwzestawpostawrządzącychsięprawamipsychologiispołecznych,
doktórychzaliczymyrównieżzjawiskopropulsji/repulsji,sentymentu/resenty-
71
Pytaniatebrzmiałynastępująco:Czypodwpływempierwszegoodruchuuczuciowego
chętniedopuściłbyś(tunazwaprzedstawicieladanejnarodowości,wobecktórejdystans
podlegapomiarowi)reprezentującegocałągrupę,aniejejnajlepszychlubnajgorszychprzed-
stawicieli,jakichznasz,dotego,aby:1.SpokrewniłsięzTobąprzezmałżeństwo;2.Został
członkiemTwojegoklubu(bliskimprzyjacielem);3.ZostałTwoimdobrymznajomym;4.
StałsięsąsiademzamieszkującymnaTwojejulicy;5.ZamieszkałwpobliżuTwojegomiejsca
zamieszkania;6.PracowałrazemzTobą;7.ZostałobywatelemTwojegokraju;8.Odwiedził
Twójkrajjakoturysta;9.Usunąłbymzmojegokraju.Zob.E.S.Bogardus,Asocialdistance
scale,nSociologyandSocialResearch”1933,vol.17.
72
Ostereotypachiuprzedzeniachszerzej:Z.Bokszański,Stereotypyakultura,Wrocław
1997,MonografieFundacjinarzeczNaukiPolskiej.SeriaHumanistyczna;W.Bonusiak,
Stereotypynarodowościowenapograniczu,Rzeszów2002;Stereotypyiuprzedzenia,red.
Z.Chlewiński,I.Kurcz,Warszawa1992,KolokwiaPsychologiczne.PismoKomitetuNauk
PsychologicznychPAN,t.1;Uwarunkowaniaosobowościoweuprzedzeńmiędzyludzkich.Raport
zbadań,red.A.Juros,T
.Klimczak,M.Ledwoch,P
.Oleś,J.Śliwak,Lublin1991;Stereotypy
iuprzedzenia.Uwarunkowaniapsychologiczneikulturowe,red.M.Kofta,A.Jasińska-Kania,
Warszawa2001;Stereotypyiuprzedzenia.Najnowszeujęcie,red.C.N.Macrae,C.Stangor,
M.Hewstone,tłum.M.Majchrzak,Gdańsk1999;T
.D.Nelson,Psychologiauprzedzeń,
tłum.A.Nowak,Gdańsk2003,PsychologiaSpołeczna.
73
MariaJarymowiczzaprzeczatezieonieuchronnościwywyższaniaswoichwzględemobcych.
Podajetrzyformalnesposoby,któremogąpomócwpozytywnymodbiorzenobcego”
.Zgodnie
zpoglądemautorkinależy:popierwsze,zachowaćdystanswobecswoichiukrócićskłonność
dowywyższaniaich;podrugie,polubićobcego(cojestaktualnieszerokopropagowane);
potrzecie,zmienićzakrespojęcianswój”
,objąćnimrównieżobcych,zob.M.Jarymowicz,
Oprzejawachfaworyzowaniaswoichwzględemobcychirzekomejnieuchronnościzjawiska,
Warszawa2006,s.9.
74
J.S.Bystroń,Megalomanianarodowa,Warszawa1995(napodstawieedycjiTowarzystwa
WydawniczegonRój”z1935r.).
