Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
RozdziałI.Wprowadzenieterminologiczne
37
mentu75.Dehumanizowanienobcych”ifaworyzowanienswoich”tonieuchronne
następstwakategoryzacjispołecznej.Zperspektywypoznawczejsamproces
kategoryzacjijestprzejawemekonomiiprocesupoznawczego:podziałnanmy
–oni”
,nswój–obcy”porządkujenaszświat,ułatwiaprzetwarzanieinformacji76.
PowyższepoglądywpisująsięwbadaniapochodzącegozPolskipsychologa
HenriTajfela.Wedługniegotożsamośćspołecznaoznaczaspostrzeganiewspól-
nejprzynależnościdodanejkategoriispołecznej,dzieleniezinnymiczłonkami
emocjonalnegozaangażowaniaiuczestnictwowniej.Ważnymelementemfor-
mowaniatożsamościjest–zdaniemuczonego–ndepersonalizacja”grupobcych
ipodwyższanietymsamymwłasnejsamooceny77.
Skłonnośćdobezwarunkowegohołdowaniaideologiiwłasnejgrupy,absoluty-
zowaniaswojejkulturymożemiećźródłowstrachuprzedzaburzeniemrodzimej
harmonii.nGroźbazestrony«odmieńców»poleganaujawnianiuprzeznich,iż
wewnętrznyładjestarbitralny,ajakotaki–stanowiprzedmiotwyboru,cozkolei
podmywafundamentydominującychnorm”
78
.Tenstrachnierzadkoprowadzido
praktykprozelityzmu,nawracania,skłanianiadoporzuceniastarychzwyczajów
narzecztych,któresamekrzewią.Wzestawiemożliwychprojektówasymilacji
nobcego”możemyzaFriedhelmemNeidhardtem
79
wskazać:popierwsze–na
absorpcję,czyliwchłonięcienobcego”wewłasnestruktury;podrugie–natwo-
rzenieenklaw,kiedynobce”zostajewpostacizamkniętejdołączonedotego,co
swojskie;potrzecie–nanajłagodniejszyzesposobównoswajania”obcego,czyli
naintegrację,którejwarunkiemjestdwustronnezbliżenieswoichiobcych80.
Ostatniazwymienionychpostawwnosipewienelementpozytywnywpo-
strzeganiurelacjinswój–obcy”
,atakżemaszansęstaćsiębodźcemdoredefinicji
obupojęć.JakbowiemwskazujeAntoniSzpociński,nbiorącpoduwagęto,że
wzakreskulturynarodowejopróczelementówkulturyrodzimejwchodzą(lub
mogąwchodzić)takżeelementykulturyinnych,swojskośćiobcośćnależałoby
75
Mająonetakżeswójodpowiednikwzjawiskachrządzącychsięprawamifizyki:zasadami
przyciągania/odpychaniaczypowszechnegociążeniaNewtona.
76
T
.Baran,Dehumanizacjawstosunkachmiędzygrupowych.Czy„obcy”toteżczłowiek?,
Warszawa2007,s.18,DissertationesWydawnictwoUniwersytetuWarszawskiego,t.463.
77
K.Hamer-Gutowska,CotoznaczyMYwewspółczesnejPolsce,[w:]Konfliktymiędzy-
grupowe.Przejawy,źródłaimetodyrozwiązywania,red.J.Wasilewski,K.Skarżyńska,
U.Jakubowska,Warszawa2007,s.250.
78
P
.P
.Grzybowski,Edukacjaeuropejska–odwielokulturowościkumiędzykulturowości.
Koncepcjeedukacjiwielokulturowejimiędzykulturowejwkontekścieeuropejskimzeszczegól-
nymuwzględnieniemśrodowiskafrankofońskiego,Białystok2007.
79
Por
.B.Waldenfels,op.cit.,s.163.
80
WtymmiejscunależyprzywołaćpodziałdokonanyprzezEwęNowickąiSławomiraŁo-
dzińskiego.Pisząonibowiemorozróżnieniunanobcychwewnętrznych”–czylitych,którzy
pozostająznamiwrelacji,oraznobcychzewnętrznych”–czyliludziniezwiązanychznaszą
grupątożsamościową.E.Nowicka,S.Łodziński,op.cit.,s.10.Por.Ł.Łotocki,Między
swojskościąaobcością?ImigrancizArmeniiwPolsce,Warszawa2008,s.24.
