Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
muodpowiadał.Nadalrozmawiałzrodzinąibliskimi
przyjaciółmiwjidysz.
Odczuwałnostalgięza„Jidyszlandem”wEuropie
Środkowejiświatemrewolucji,takżywotnymwokresie
przedwojennym.WIzraeluczułsię,jakbyukradłziemię
innemu.Byćmożeniebyłoinnegowyboru,niemniej
tobyłakradzież.Czułsięobcy.Niewstosunkudosabr
(ŻydówurodzonychwIzraelu),pełnychpogardydla
„jidyszysty”,którymbył,leczwobecnatury–wiatry
pustyniźlenaniegowpływałyijedyniepogłębiałyjego
tęsknotęzagrubąwarstwąśniegupokrywającąulice
Łodzi.Polskiśniegtopniałwjegowspomnieniach,
ażwreszciezupełniezniknął,gdyzgasłojegospojrzenie.
Nadjegogrobemstarzytowarzyszeodśpiewali
mu
Międzynarodówkę
.
BernardourodziłsięwBarceloniew1924roku.Wiele
latpóźniejbędągonazywaćDov.MatkaBernardo,takjak
matkaSzolka,byłacałeżyciepobożnąosobą(nie
uczęszczaładosynagogi,leczdokościoła).Natomiast
jegoojciecjużdawnozerwałzmetafizykąduszy;jak
wieluhutnikówzbuntowanejBarcelonyzostałanarchistą.
Gdywybuchławojnadomowa,anarchosyndykaliści
wspomoglimłodąrepublikęiudałoimsięnawetnajakiś
czassięgnąćpowładzę.Leczfrankistowskiesiły
niebawemnapłynęłyimłodyBernardouczestniczył
ubokuswojegoojcawostatnichwalkach
naprzedmieściachmiasta.
WstąpieniedowojskagenerałaFrancowielelat
pozakończeniuwojnydomowejniepoprawiłojego
stosunkudowładzy.W1944rokuzdezerterowałzbronią
iukryłsięwPirenejach.Tampomagałuciekającym
przeciwnikomreżimuiczekałzniecierpliwością
naprzybyciewojskamerykańskich.Byłświęcie
przekonany,żepojawiąsię,abyobalićokrutnego
sojusznikaMussoliniegoiHitlera.Kujegowielkiemu
zaskoczeniu„demokratyczniwyzwoliciele”nie
interweniowaliwHiszpanii.Niepozostałomunicinnego,
jakprzekroczyćgranicęizostaćbezpaństwowcem.
