Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
14
Przedmowa
nierzadkowsprzecznościzpowszechnyminormamiobyczajowo-prawnymi,
wreszcieposługiwaniesięstrategiamidestruktywnymi–niszczeniainnych.Ale
częśćztychzachowańjestakceptowana–zwłaszczawwyjątkowychokolicz-
nościach,jakimisąwojny.Prawodopuszczawówczasdziałaniaobronne(patrz
rozdziałIniniejszejpracy).
Badaniezabójczyńnasuwakoniecznośćuwzględnieniaperspektywyosoby
działającej,wtymwypadkusprawcy:chodzigłównieomotywyjejdziałania.
Przyjęciesubiektywnej,indywidualnejperspektywyprzydajezachowaniompo-
zorniebezsensownymsensracjonalnościpsychologicznej.Założenie,żejedną
zzasadniczychdeterminantzachowaniaczłowiekajestto,jakwidzioniodczu-
waswójwpływnabiegwydarzeń,jestistotnewwyjaśnianiuzachowaniaspraw-
cy,taknagrunciepsychologiiogólnej,jakisądowej.Rolętegowpływuomawia
następującoDoliński(1993,158-159):nPsychologiadawnojużodkryła,żedla
zrozumieniaitrafnegoprzewidywaniareakcjiczłowiekawzewnętrznymoto-
czeniuniewystarczanawetbardzodokładnepoznaniesamegootoczenia,ale
niezbędnejestokreślenietego,wjakisposóbczłowiekjespostrzega.Powiedzieć
możnanawet,żeto,jakczłowiekwidzizewnętrznąrzeczywistość,jestztejper-
spektywyistotniejszeodtego,jakaonajestistotnie.Podobnie,tojakirzeczywiście
jestdziałającypodmiot(jakieposiadazdolności,kompetencje,wjakimstopniu
jestakceptowanyprzezinnych),uzupełnionebyćmusiowiedzęnatemattego,
jakonsamsiebiewidziiocenia”.
Perspektywapsychologiisądowejzmuszadoocenyzachowaniasprawcyza-
bójstwawkontekścienakreślonymprzezprawo,zdolnościnrozumieniaznacze-
niaczynuimożliwościkierowaniaswoimpostępowaniem”–jesttowymóg
prawnyzawartywprzepisieart.31k.k.Jesttopytanieoracjonalnośćzachowań
agresywnychwkontekściefunkcji,jakąspełniająwspołecznieprzyjętymukła-
dzienormatywnym.
Wzachowaniuracjonalnymistotnąrolęprzypisujemydziałaniu,rozumiane-
mujakoformułowanieświadomychcelów,uwzględniającemuichhierarchię
orazposzukiwanieadekwatnychśrodkówichrealizacji,takżezumiejętnością
kontroliemocji.Zpunktuwidzeniastawianychwksiążcetez,główniewodnie-
sieniudoodpowiedzialnościkarnej,dużeznaczeniemaróżnicowaniemiędzy
racjonalnościąutożsamianązesprawnościąpodmiotu(myśleniaidziałania),
aracjonalnościąsamegoprocesuadaptacji,warunkowanegozaistniałąsytuacją.
Racjonalna,zapewniającazdolnośćprzetrwaniaadaptacjapoleganakorzy-
staniu–wprzebieguzmaganiasięzestresemżycia(atakiekryteriaspełniają
zwyklesytuacjerodzinne,poprzedzającezabójstwo)–zosiągniętychsprawności
ikompetencji,tzn.umiejętnościaktywizowanialubnzawieszania”określonych
funkcji,powstrzymywaniadziałania,wycofaniasięzjużpodjętejaktywności
