Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Przedmowa
15
(np.wycofaniezłożonegodoprokuratorazgłoszeniaopobiciu).Przedstawiana
wkoncepcjachstresuzdolnośćdonzawieszania”działaniaczyracjonalnegomyśle-
niaodgrywaważnąrolęadaptacyjną(por.powstrzymaniesięoddziałaniajako
jednazpodstawowychstrategiiradzeniasobiezestresem–Lazarus,Folkman
1984)lubkoncepcjaobronnejdekoncentracjipoznawczejBaumeistera(1997)
orazinneadaptacyjnestrategie,jakiluzjeizłudzenia;ichobszernyprzegląd
podajeTerelak(2001,2008).
Oracjonalnościzachowaniawtymznaczeniuijegoprzystosowawczymwy-
miarzerozstrzygajązjednejstronyskutecznośćdziałania–osiągnięcieceludą-
żeń,zdrugiejodpowiedniość–dopasowaniewybranychśrodkówistrategii
działaniadostawianychcelów.Racjonalnośćzachowaniamożebyćzatemoce-
nianazarównozperspektywyracjonalnościsamegocelu,jakiracjonalności
adekwatnościpodjętychśrodkówwobeczałożonegocelu,przyczymcelejed-
nostki–subiektywnieważne–mogąpozajednostkowąperspektywąwydawać
sięnieracjonalneipozbawionesensu.
Niespójnośćstawianychcelów,zjakąspotykamysięwfunkcjonowaniuro-
dzinsprawcówzabójstw,jestnajczęściejkonsekwencją,ichzłożonej,zróżnico-
wanej,aczęstowewnętrzniesprzecznejstrukturyosobowości.Usprawczyńza-
bójstw,niestabilna,ambiwalentnasamopercepcjainegatywnedoświadczanie
własnejosobystawiająnapierwszymmiejscukoniecznośćpodtrzymaniapoczu-
ciawłasnejwartości,kontroliczypotwierdzeniatożsamości,zpominięciemnie
tylkowartościprospołecznych,aletakżedążeniadobiologicznegoprzetrwania.
Stądwokreślonychokolicznościachzacałkowicieracjonalne,azatemadapta-
cyjne,możnauznaćichagresywnezachowania(conieoznacza,żesąonespo-
łecznieiprawnieakceptowane).
Zabójstwapodwpływemlękuczysilnegowzburzenia(patrzrozdz.XII)są
przykłademichadaptacyjno-obronnegocharakteru.Wsytuacjizagrożeniato
własnesubiektywneodczucia,stymulująokreślonezachowanie,mniejlubbar-
dziejracjonalneifunkcjonalne,wspecyficznymkontekście,jakistanowi:lęk,
zagrożenie,bezpośredniakonfrontacjazagresorem.Ilustrująonetakżeuwikła-
niawpatologicznerelacjerodzinneiśrodowiskowe,pozostającewsprzeczności
zracjonalnymidążeniamidopoprawyjakościżyciaczyprzetrwania.
Patologiczneśrodowiskarodzinne,uwikłaniaiuzależnieniabędąceudziałem
osóbwwiktymologicznymzwiązku,zwłaszczatychopodwyższonympoziomie
agresywności,rozstrzygajązjednejstronyokształciestawianychsobiekonkret-
nychcelówidążeń(jakdziejesiętonp.wzwiązkusadystyczno-masochistycznym)
,
zdrugiej–decydująomożliwościrealizacjitychdążeńpoprzezstrategieagresyw-
ne,zwykleosobydominującej.Zabójstwategorodzaju,zwyraźną‘racjonalną’
