Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
12
LewSzestow,Kierkegaardifilozofiaegzystencjalna
Cerkwi!starałsięwsobiezdławić.Zasadniczanatomiastróżnicazachodzipomię-
dzySzestowematymi,którzy,uważającDostojewskiegozahumanistę,powołująsię
częstonawizjęziemskiegoraju(wzoremjejstałsiędlaniegoobrazAcis
iGalateaClaudeLorrain>awgaleriidrezdeńskiej)wpóźniejszychutworach.Wizja
tadowodzi,ichzdaniem,żemłodyfourierystanadalżyłwkonserwatywnymauto-
rzeDziennikaPisarza.Szestowniezgadzasięztą»humanistycznąflinterpretacją.
NarratoropowiadaniaDostojewskiegoSenśmiesznegocz³owiekazwiedzaweśnie,
byćmożewstanieanamnezy,ludzkośćżyjącąwZłotymWieku,zanimutraciła
niewinnośćiszczęście.OtóżwedługSzestowaopowieśćoEdenie,przezswoją
niesłychanągłębięizłożoność,świadczyonadludzkimpochodzeniucałegoPisma
Świętego.InterpretacjeUpadkuuteologów,atakżete,kuktórymskłaniasię
wyobraźnialudowa,wydawałymusiędziecinnewporównaniuzrozdziałem2
i3KsięgiGenezy.IntuicjapozwoliłaDostojewskiemu,sądziSzestow,odgadnąćstan
metafizycznyczłowiekaprzedUpadkiem,niechodziłowięcbynajmniejoobraz
szczęśliwegospołeczeństwanawzórRousseau.CytatazDostojewskiego»...wiedza
ichbyławyższaigłębszaniżwiedza,jakączerpiemyznaszejnauki;bonaszanauka
starasięwytłumaczyć,czymjestżycie,idążydozrozumienia,poto,żebyuczyć
innych,jakżyć(podkreśleniemoje,C.M.),podczaskiedyonibeznaukiwiedzie-
lijakżyć.Zrozumiałemto,aleniemogłemzrozumiećichwiedzy.Pokazywalimi
drzewaimogłemzrozumiećwielkąmiłość,zjakąnadrzewapatrzyli;jakgdyby
rozmawializpodobnymisobieistotami.I,wiecie,niemyślę,żeprzesadzammówiąc,
żerozmawiali!fl.Szestowniewahasięnaszapewniać,żeczłowiek,zanimskosztował
owocuDrzewaWiadomości,miałwszechwiedzęiabsolutnąwolność.Czymwięcbył
Upadek?Wyboremniższejwładzyumysłowejzjejpasjądodistinguoiideiogólnych,
zjejparamiprzeciwieństw:dobro-zło,prawda-nieprawda,możliwe-niemożli-
we.Człowiekwyrzekłsięwiary,abyzyskaćwiedzę.Szestowwyjawiaimięswego
wroga:jestnimRozum.Powiadanawet,żeowocezzakazanegodrzewamogłyby
sięrówniedobrzenazywaćsądamisyntetycznymiapriori.IjeżeliDostojewskijako
autorZapiskówzlochu(takniekiedytłumaczysiętentytułnapolski)zajmujetak
centralnemiejsceuSzestowa,todlatego,żenarratortegoutworunarównanie»dwa
razydwarównasięczteryflodpowiadakrzykiem»nie!flichce»czegośinnegofl.
WedługSzestowacywilizacjahellenistycznaniemogłazaakceptowaćaniBoga
StaregoTestamentu,aniChrystusaNowegoTestamentu.Musiaładostosowaćskanda-
licznąposzczególnośćosobowegoBogadoideiogólnychukształtowanychprzez
spekulację.»DobrojestBogiemfl,»MiłośćjestBogiemfl-natakieokreśleniazhel-
lenizowanimieszkańcyrzymskiegoimperiummoglisięzgodzić.Aleokreśleniate
sąabsurdalne,mówiSzestow,ponieważwnichabstrakcjajestpostawionanadtym,
cożywe.Przypominanamzwidocznąprzyjemnością,żeświętyAugustynnieznosił
stoików,równiejakDostojewskinieznosiłliberałów;zarównostoicy,jakiliberało-
wiezalecalimoralnośćopartąnasamowystarczalnymRozumie.
