Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp-Szestowalboczystośćrozpaczy
13
Gnoza,kiedywchłonęłapierwiastkichrześcijańskie,niebyłaniczyminnymniż
próbąoczyszczeniaPismazjego»kapryśnościfliantyogólnościutożsamionejznie-
prawdą.HerezjaMarcjonawpoczątkudrugiegowieku,oinspiracjignostycznej,
odrzucacałkowicieJehowęStaregoTestamentujakozłegoStwórcę,ponieważJego
niezrozumiałezachowaniesięobrażaoświeconyumysł.Alepodobnahellenizacja
Pismaodbywasięiwśredniowieczu.Kiedyscholastycytwierdzą,żeBógstworzył
świat,robiącużytekzpre-egzystującychprawNatury(dwarazydwarównasię
cztery,zasadaniesprzecznościetc.jakowiecznezasady)stawialifaktycznieKoniecz-
ność(powszechneprawo)ponadBogiemGenezy.Onitoutorowalidrogęumysło-
wościnowoczesnej,którapowołałareligięprzedtrybunałRozumu.Nowoczesny
umysł,twierdziSzestow,jestcałkowicieujarzmionyprzezformuły,jakieznalazły
najpełniejszywyrazudwóchreprezentacyjnychmyślicieli:SpinozyiHegla.Ten
ostatnipowiedział:»Wfilozofiireligiaznajdujeswojeusprawiedliwienie.Myśljest
sędziąabsolutnym,przedktórymtreśćreligiimusisięwytłumaczyćiusprawiedli-
wićfl.IchoćbyczytelnikniepodzielałwiarySzestowawOgródEdenu,powinien
byćświadomystawki:zgłaszającswójsprzeciw,opowiadasiępostroniewiedzy
przeciwkowierze.
Szestowwsposóbjaknajbardziejradykalnyibezkompromisowyprzeciwsta-
wiaJeruzalemAtenom.Tenazwyoznaczajądlaniegowiaręcontrarozum,obja-
wieniecontrarozumowanie,szczególnecontraogólne,krzykdeprofundiscontra
etyka(etyka,czylijakpowiadaIwanKaramazow,»przeklętedobroizłofl).Szes-
townierazcytujeTertulliana:CrucifixusestDeifilius;nonpudet,quiapudentum
est.EtmortuusestDeifilius;prorsuscredibileest,quiaineptumest.Etsepultusresur-
rexit;certumest,quiaimpossibileest.-»SynBożyzostałukrzyżowany;niezawsty-
dzato,ponieważzawstydzaćpowinno.IumarłSynBoga;jesttogodnewiary,
ponieważjestabsurdalne.Ipogrzebanyzmartwychwstał;jesttopewne,ponieważ
jestniemożliwefl.WspółcześniTertuliana,zapewneniemniejniżichpóźninastęp-
cywdwudziestymwieku,niechętnieodnosilisiędowszystkiego,cowNowym
Testamenciejestpudendum,ineptum,impossibile.SzestowceniłPascalazato,żeBóg
jegobyłBogiemAbrahama,IzaakaiJakuba,nieBogiemfilozofów;MarcinaLutra,
ponieważtenkierowałsię»samąwiarąfl,atakżeośmielałsięmówić,żebluźnier-
stwodroższejestniekiedyBoguniżpochwały;ceniłNietzschegozaprzenikliwość,
którapozwoliłamudostrzec,żeetykazjejrozumowymcharakteremzostała
wynalezionapoto,żebyzastąpićzabitegoBoga;iwreszcie,ceniłKierkegaarda.
ArtykułSzestowaw»LaRevuePhilosophiqueflatakującyHusserlamiałniespo-
dziewanenastępstwa:kiedywkrótcepóźniejdwajfilozofowiespotkalisięporaz
pierwszynakongresiefilozoficznymwAmsterdamiewroku1928,znajomośćszyb-
koprzerodziłasięwprzyjaźń.Szanowalisięwzajemnie,zawszezarazempodkre-
ślając,żeichpoglądynazadaniafilozofiisąbiegunoworozbieżne.Iniktinnytylko
HusserldosłowniezmusiłSzestowadoczytaniaKierkegaarda.Szestowwtedyprze-
