Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Znaczenieklauzulizasadwspółżyciaspołecznego…
11
cia.Wśródorganówstosującychprawopraktykatajestobecniespotykanacoraz
częściej.Mimobrakuwpolskimprawieregułyprecedensu,wpraktyceorzecz-
niczejdotyczącejklauzulgeneralnychfunkcjonująrozumowaniaprecedensowe,
wszczególnościprzyustalaniutreścikryteriówpozaprawnych.Sądywuza-
sadnieniachorzeczeńpowołująsięnietylkoogólnikowonadominującąlinię
orzeczniczą,leczprzytaczająsygnaturykonkretnychorzeczeńlubcytująich
fragmentywcelupotwierdzeniatrafnościprzyjętejargumentacji.
Powyższeogólneuwagidotycząceklauzulgeneralnychchciałabymodnieść
doichstosowaniawsytuacjach,wktórychSądNajwyższypowołujesięna
klauzulęzasadwspółżyciaspołecznegojakoargumentprzemawiającyzanie-
uwzględnianiempodniesionegozarzutuprzedawnieniaroszczeniacywilno-
prawnego.
Przedawnienieroszczeńoznacza,żewskutekupływuokreślonegowusta-
wieczasu(terminuprzedawnienia)podmiotdotychczasuprawniony(wierzyciel)
tracimożliwośćsądowegoegzekwowaniaswoichuprawnieńwobecpodmiotu
zobowiązanego(dłużnika),którymożewmajestacieprawauchylićsięodza-
spokojeniaroszczeniaprzezpodniesienieprzedsądemzarzutuprzedawnienia7.
Naskutekpodniesieniazarzutuprzedawnieniasądoddalapowództwowierzy-
ciela,chybażesprzeciwiająsiętemuzasadywspółżyciaspołecznego.Zarzut
przedawnienia,jakoprawopodmiotowe,podlegabowiemocenieprzezpryzmat
art.5k.c.,wkonsekwencjiczegosądmożegonieuwzględnić,gdystwierdzi,że
dłużniknadużyłswegoprawa.Instytucjęnadużyciaprawapodmiotowegonależy
jednakstosowaćpowściągliwieiwwyjątkowychsytuacjach.Przepisart.5k.c.,
mimoumiejscowieniawczęściogólnejkodeksucywilnego,niejestprzepisem
nadrzędnymwobecpozostałychprzepisów8.Powoływaniesięnaart.5k.c.nie
możesłużyćpodważaniumocyobowiązującejinnychprzepisów9.
Konstrukcjanieuwzględnieniazarzutuprzedawnieniazuwaginazasady
współżyciaspołecznegonaprzestrzenilatulegałamodyfikacjom.Zasadniczym
punktemgranicznymwodniesieniudoomawianegozagadnieniajestnoweliza-
cjaKodeksucywilnegozdnia28lipca1990r.,doczasuktórejobowiązywał
art.117§3zd.2k.c.,zgodniezktórymniemożnabyłouwzględnićupływuter-
minuprzedawnienia,jeślinieprzekraczałontrzechlat,aopóźnieniewdocho-
dzeniuroszczeniabyłousprawiedliwionewyjątkowymiokolicznościamiinie
byłonadmierne.Wokresieobowiązywaniawskazanegoprzepisuwdoktrynie
iorzecznictwieutrzymywano,żepowoływaniesięwprzedmiotowymzakre-
sienaprzepisart.5k.c.byłoniedopuszczalne.Odczasuwskazanejnoweliza-
cjiiskreśleniaprzytoczonegoprzepisuakceptujesięmożliwośćzastosowania
art.5k.c.celemzniweczeniaskutecznościzarzutuprzedawnienia,jeżelijestto
7A.Bierć:Zarysprawaprywatnego.Częśćogólna.Warszawa2012,s.474.
8W.Bryl:Kodekscywilny.Komentarz.Red.Z.Resich.Warszawa1972,s.57158.
9S.Dmowski,w:S.Dmowski,S.Rudnicki:Komentarzdokodeksucywilnego.Księga
pierwsza.Częśćogólna.Warszawa2002,s.34.
