Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
PRZEDMOWADODRUGIEGOWYDANIA
myśleniawperspektywiehistorycznej,alebędzierozumieć
jetrochęinaczejniżautorSłówirzeczy.Epistematopanujące
wdanymmomencie(awięchistoryczniezmienne)przekona-
nieotym,cojestwiedzą,aconiąniejest;toukrytezałożenia
określającewarunkimożliwościmówieniaotym,cowiemyiże
wogólecoświemy.ZamiennieztympojęciemSkargaużywateż
określeniankodkultury”.EpistemeFoucaultaprzypominałajed-
nakbezosobową,bezpodmiotowąstrukturę,dośćjednorodny
blokintelektualny,któregoczęścisąpodporządkowanecałości.
EpistemaSkargijestnatomiasthoryzontem,wktórymporusza
sięzindywidualizowana,podmiotowamyślposzukująca,zara-
zemjednakprzekraczającagranicejęzykakumetafizyce.Dajetu
osobieznaćróżnicarodowodówintelektualnych:Foucaultwy-
wodzisięzestrukturalizmu,alegoprzekracza;Skargawywodzi
sięzzałożeńhistoriiidei,którympozostajewierna(zpewnymi
modyfikacjami)iktórychprzekonującobroniprzedzarzutami
autoraArcheologiiwiedzy.Pozatym-epistemaSkargijestnaj-
wyższąinajogólniejsząwarstwąhistorycznejzmiennościmyśli,
alepozaniąjestjeszczecoś,coprzekraczagranicehistoryczno-
ści;coś,cowprzekonaniufilozofkiotwieraludzkąmyślnaper-
spektywęmetafizyczną;coś,cowiążesłowazrzeczamiwsposób,
najakiFoucaultzpewnościąbysięniezgodził.
Skargaodwoływałateżdopojęciatransracjonalizmu(ina-
czej:racjonalizmuepistemologicznego),wyraźniesympatyzując
ztymstanowiskiem.Chodziopostulatbadańnadhistoryczny-
miprzemianamipojęcianrozumu”orazkryteriówracjonalności.
Zwolenniklubzwolenniczkategopogląduodrzucaprzekonanie,
żewspółczesnepojmowanieracjonalnościjestwzorcempo-
nadczasowym;wzorcem,wktórymteorienaukoweikoncepcje
filozoficzneminionychepokwwiększościsięniemieszczą.Za-
kwestionowaniejednego,ponadczasowegowzorcaracjonalności
nieoznaczajednakrezygnacjizideirozumuiracjonalności.Na-
leżydopuścićistnieniewięcejniżjednejracjonalności,różnych
jejstandardówwróżnychepokachiwróżnychkulturachicy-
wilizacjach(tymostatnimSkargawłaściwiesięniezajmowała,
24
