Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Właściwiewwiększościtekstówocharakterzenarracyjnymioficjalnymna-
czelnikAwarówwystępujeztymtytułem,zazwyczajbezżadnychobjaśnień.
Rozumiemy,żewszyscyznalitosłowoiwiedzieli,coonoznaczy.Podobnie
przezautorówgreckichzostałprzyjętyistosowanysłowiańskiterminunżupan”.
Jakieżzatembyłynieprzekazaniarodzimejnazwywładcysłowiańskiego?Co
zadecydowałooużywaniuogólnegoterminugreckiego,conajciekawsze,szero-
kostosowanegoprzezsamychSłowian?Gdybyśmyprzyjęli,żebrakprzekaza-
niaprzezźródłagreckiesłowiańskiegoterminunkniaź”wynikazlekceważącego
ipogardliwegostosunkudonbarbarzyńców”,towobectegodlaczegozapisano
innetytuływładcówgreckimalfabetem.Możliwe,żesłowonkniaź”wtakim
brzmieniu,jakrekonstruująjejęzykoznawcy,byłotrudneczywręczniemożliwe
dooddaniaprzezGreka.Składałosiębowiemzdźwiękówwłaściwychtylko
językomsłowiańskim:nkqnÄÙь”1zawierałodwajery,palatylizowanenn”lub
ns”,awsłowachpochodnychinnetrudnedźwięki
55
.Podobnienieprzekazywały
namtegosłowatekstyłacińskie.Możedopierozmianyfonetyczne,którenastą-
piływjęzykachsłowiańskich,umożliwiłyzapistegosłowawalfabeciegreckim
czyłacińskim.
Tytułarchontarozpowszechniłsiętakżewśródksiążątruskich.Początkowo
występowałwdziełachgreckich,wktórychzostaliwymieniarchontRusiIgora
czyarchontissaOlgę
56
.AlepodobniejakwBułgarii,Rurykowiczeprzejęliten
tytułiużywalijakookreśleniewłasnejgodności
57
.Znamykilkapieczęcipocho-
dzącychzXIipoczątkówXIIstulecia,naktórychwystępujetytulaturanarchon
Rosias”.Częśćbadaczy(Banescu,Laurent,Ahrweiler,Kazhdan)jestzdania,że
tytułtenpojawiłsięwzwiązkuzesprawowaniemprzezniektórychksiążątwła-
dzynamiestnikówbizantyńskichwTmutorokaniiKerczu.Przeważajednak
opinia,żeużywanybyłprzezwszystkichksiążątruskich.TytułarchontaRusi
wystąpiłmiędzyinnyminapieczęciachWłodzimierzaMonomacha,Dawida
Igoriewcza,OlegaŚwiętosławiczaorazjegożonyTeofanoMuzalon,noszącej
tytułarchontissyRusi
58
.JeżelifaktyczniepieczęcieMonomacha,OlegaiTeofa-
nomożnapowiązaćzichpanowaniemwmiastachutrzymującychżywekontak-
tyzkulturągrecką,ateżpolityczniezwiązanychzBizancjum1Perejasław
iTmutorakań,toniedasiętegopowiedziećoDawidzieIgoriewiczu,księciu
wołyńskim,któregopieczęcieztytułemnArchontRusi”zostałyznalezionena
111111111
55
Старославянскийсловарь(порукописамX1XIвеков).Ред.Р.М.Ц
ЕЙТЛИН
идр.
Москва1999,s.301.
56
K
ONSTANTYN
P
ORFIROGENETA
:Oceremoniach,II,15.Testimonia63,s.326.
57
A.S
OLOVIEV
:ArchonRhosias.nByzantion”,Vol.31:1961,s.2371248.
58
B.Л.Я
НИН
:АктовыепечатиДревнейРуси.Москва1970,T.1,pieczęćWłodzimierza
Monomacha:nr25,s.170,DawidaIgoriewcza:nr26,27,28,s.171,OlegaŚwiętosławicza:nr29,
s.171,TeofanoMuzalon:nr30,s.171.
~31~
