Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Granicekobiecościwmiędzywojniu…
29
z11lipca1932r.,uznanązaprzegranąbojownikówoświadomemacierzyń-
stwo.RokpóźniejIrenaKrzywickazakwalifikowałatenwierszjakodowód
ewolucjitwórczościPawlikowskiej-Jasnorzewskiejinatejpodstawiewpisała
autorkęwnurtΠpoezjiświadomegomacierzyństwa”,atakżezwróciłauwagę
najejartystycznedojrzewanie10.
ZpodobnąsytuacjąmamydoczynieniawrecepcjidramatówPawlikowskiej-
-Jasnorzewskiej.Dyskusjęnatematnowoczesnejkobietyiżyciaświadomego
sprowokowałaEgipskapszenica(prapremierawTeatrzeim.JuliuszaSłowackiego
wKrakowie8października1932r.;reż.JózefKarbowski),sztukaigrająca
ztematemkazirodztwa.WMrówkachautorkapodjęłatemataborcji,awBabie-
-Dziwiezastanowiłasięnadsposobemsprawowaniawładzyprzezdyktatorkę
ValidęVranę.MimotoPawlikowska-Jasnorzewskaniepróbowałakwestiono-
waćpatriarchalnegoporządku.Niedomagałasięcałkowitegozrównaniapłci.
Wierzyławprzywilejekobietorazwmałżeństwoidlategowiększośćjejboha-
terekpozostajewzalegalizowanychzwiązkach,choćniezawszepierwszych.
Kobiecośćdefiniowałajakozespółokreślonychcechcharakteruiusposobienia,
któremiałyprzyczynićsiędozmodernizowaniaspołeczeństwa11.Pokazywała
więcświatrządzonyprzezmężczyzn,nawetjeślinasceniedominująkobiety.
Przypominałarównież,żezmianaporządkuwcaleniemusioznaczaćszczęśli-
wości.ValidaVrana(Baba-Dziwo)okazujesiębowiemkobietąpozbawionącech
typowychdlaswojejpłci-jestokrutna,bezwzględna,aprzedewszystkimnie-
szczęśliwa.DlaPawlikowskiej-Jasnorzewskiejcechąistotnąpozostajemiłość,
awłaściwiezdolnośćbezinteresownegokochania.
WrecenzjachEgipskiejpszenicyTadeuszSinkoprzewidywał,żewarszawska
premieratejsztukinapewnoucieszyBoya-Żeleńskiego
12
,aWojciechNatanson
zapoznawałczytelnikówzdyskusjąwywołanąprzezkrakowskąinscenizację:
10ΠNicwtymzprzypadku,błahości,kokieteryjnegopustactwa,októredawniejpomawiano
artystkę,sądzącbezmyślnieipowierzchownie.[…]
Dawniejdziewczęca,kapryśna,nieobliczalna,pochłoniętamężczyzną,własnymurokiem,
własnymciałem,przeobraziłasięobecniewskupioną,zamyśloną,dojrzałąkobietę.Cobyłozby-
teczne-odpadło.[…]
PoezjaPawlikowskiejtojesttaprawdziwaliteraturakobieca,któradopierobędzie:niepod-
rzędnemałpowaniemężczyzn,niemizernewzlotyślepychjeszczeduszyczek,alenowazupełnie
wizjaświataistotyinnejrasypsychicznejniżmężczyzna,inaczejsformowanejfizycznieiduchowo
ijużświadomejsiebieitego,cowidzi”
.I.Krzywicka,Uśmiechiłzywróżki,ΠWiadomościLiterackie”
1933,nr55,s.24.Pisowniacytatówsprzed1939r.zostałauwspółcześniona.
11Dośćprzypomnieć,żewlatachdwudziestychXXw.publicystkizapewniały,żeΠpo
otrzymaniuprawpolitycznychkobietynietylkopozostanąkobiece,aleichkobiecośćzostanie
wykorzystanadladobraspołeczeństwa”
.J.Dufrat,Dyskusjewokół„nowegotypukobiety-obywa-
telki”wDrugiejRzeczypospolitej,[w:]ProcesysocjalizacjiwDrugiejRzeczypospolitej1914-1939,
red.A.Landau-Czajka,K.Sierakowska,Warszawa2013,s.111.
12T
.Sinko,„Egipskapszenica”-zwyżkuje.Sprawozdaniezgiełdyteatralnej,ΠCzas”1932,
nr233,s.2.
