Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wprowadzenie.Światpolskichmuz
35
staływsprzecznościzjegopostępowaniem.Pięcioroswoichdziecioddał
doprzytułku,nieinteresowałsięichlosemdotegostopnia,żenawetnie
znałichimion.Rousseaunieznosiłjakichkolwiekwięzówspołecznych,nie
cierpiałprzestrzeganiadobrychmanier,konwenansów,ciążyłymuwięzyofi-
cjalnegomałżeństwaiobowiązkirodzicielskie.Ajednocześniewwydanym
w1762rokuEmilu,czyliOwychowaniuzwracałuwagęnanaturęiszczęście
wychowaniawczułościimatczynejmiłości.Uznawał,żetylkonaturajest
źródłemprawdyimożebyćpodstawąmoralności,jakireformspołecznych
orazreligijności.Pisał:„Ponieważwporządkunaturalnymwszyscyludzie
sąrówni,powszechnymichpowołaniemjeststanczłowieczeństwa.Żyć-
otozawód,któregochcęnauczyć”
62
.Emilstałsięsławny;dlaGoethego
63
był
ewangeliąwychowania,książkęceniłwielkiImmanuelKant.Wedlewskazań
RousseauElżbietaLubomirskawychowywała„swegoEmila”-jaknazywała
pasierbaHenryka.
RousseausławęwdużymstopniuzawdzięczałAnglikom.Onitorozsławili
publikującegopofrancusku,najbardziejopiniotwórczegowówczasfilozofa,
aleprzedewszystkimpisarza.Pokłótnizencyklopedystamiw1764roku
RousseauspędziłrokwAnglii,gdziewyjechałnazaproszenieHume’a.Sami
Szwajcarzy,zanimwystawiliwGenewiepomnikRousseau,odrzucilijego
książki,wręczjepalili.Gdyzaznałeuropejskiejchwały,uznaligowreszcie,
choćpomnikustawilityłemdocentrummiasta.
AnglicykonsekwentniepodziwialinietylkoRousseau,aleikrajjego
urodzenia,przezktóryprzejeżdżali,jadącdoWłoch.Musiałoichzachwy-
caćniebywałepięknorozległegokrajobrazu,nieograniczonejprzestrzeni,
pasterskipejzażzpasącymisięswobodniekrowamiiowcami.Monotonię
rozległychłąkurozmaicałytakdlategopejzażucharakterystycznesamotne
drzewa.
ZwyjątkiemniektórychkrajobrazówwłoskichnigdziewEuropienie
matyludrzewnapolach.Drzewasamotnierosnącenawolnychprze-
strzeniachniesąnigdydziełemprzypadku;byłybądźposadzone,bądź
pozostawionepowyrębie,zasadniczezarysyłąkszwajcarskichustalone
przeddwoma,trzemawiekamizachowałysięwgłównychliniachdodnia
dzisiejszego64.
62J.J.Rousseau,EmilczyliOwychowaniu,tłumW
.Husarski,Wrocław1955.
63J.P.Eckermann,RozmowyzGoethem,tłum.K.Radziwiłł,J.Zeltzer,posłowieiprzypisy
B.Płaczkowska,t.1-2,Warszawa1960.
64J.Stempowski,Ziemiaberneńska,tłum.A.S.Kowalczyk,Warszawa1990,s.58.
