Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
polskiegożołnierstwaipostawą,imową»siłatowarzystwanaswojąstronębun-
tuje«;którauciekającymzwałówoblężonegoprzezMoskwęDmitrowazabiega
drogę,wołając:»Coczynicie,źliludzie!Jambiałogłowa,asercaniestraciłam«
–astarościeuświackiemuSapieże,kiedyjąchcezatrzymaćwdrodzedoKaługi,
rzucawyzywającesłowa:»MampółczwartastaDońców!Gdybymidotegoprzy-
szło,damCibitwę«”6.
ZwiekuXVIIpozostałatakżepamięćoTeofiliChmieleckiej,kobiecieżoł-
nierzupełniącejfunkcjęadiutantaswojegomęża.Towarzyszomorężaznanabyła
jakonwilczycakresowa”,którasłynęłaznajazdów,gwałtów,porwań,atakżeopi-
nii,żepomęskurozprawiałasięzwrogami7.Podkreślićnależy,żeporównanie
kobietywjakiejkolwiekkwestiidomężczyznywtamtychczasachbyłowyrazem
najwyższegouznania.
PonadtoistniejąprzekazyonieznanejzimieniapannieWielowiejskiej,która
wmęskimprzebraniunaczelechłopówodparłazsukcesemniewielkipodjazd
szwedzki.WtradycjihistorycznejzachowałasiępamięćoKatarzynieGrudziń-
skiej,właścicielceziemskiej,któraorganizowałaopórprzeciwkonajeźdźcom
szwedzkimwokolicachPodkarpaciaiwalczyłarazemzmężczyznamipodczas
obronyswoichziem8.
Kilkanazwiskkobietuczestniczącychwdziałaniachocharakterzeorężnym
wydajesiępotwierdzaćichniewielkieosiągnięciawzakresieobronnościkraju.
Jednakżenienależyzapominać,żeokreswiekówśrednich,anastępniewojen
Rzeczypospolitejtoczas,wktórympozycjakobietobejmowałanajniższeobszary
społecznejhierarchiizarównowwymiarzezawodowym,jakirodzinnym.Kobie-
tybyłypostrzeganejakojednostkimniejwartościowespołecznieidlategood-
mawianoimtakżedostępudoedukacji,którabyłaprzepustkądoudziałum.in.
wżyciupublicznym.Zważywszynapowyższe,zapisanienakartachhistoriija-
kiegokolwieknazwiskakobiecegomogłoświadczyćowyjątkowościtakiejosoby.
Wartowtymmomencieprzyjrzećsięoddzielnejkwestiizaangażowaniako-
bietwdziałaniachmilitarnych,któradałapodwalinywspółczesnejsłużbieme-
dycznej.Chodziosłużbęsamarytańską,któranazywanabyłatakprzezkilkawie-
ków,praktyczniedoczasówIwojnyświatowej,kiedytozaczęłysiępojawiaćpo
razpierwszyinneprzymiotnikiokreślającetęposługę,jakchoćbynpomocnicza”.
6Cyt.za:W.Łoziński,Życiepolskiewdawnychwiekach,Warszawa2006,s.166–167.
7Cyt.za:A.Skrabacz,Uwarunkowaniahistorycznesłużbykobietwformacjachmunduro-
wych[w:]SłużbakobietwformacjachmundurowychwXXIwieku,red.A.Skrabacz,Warszawa
2008,s.32.
8D.Wawrzykowska-Wierciochowa,dz.cyt.,s.117–118.
19
