Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
6
WSTĘP
dlaprawaautorskiego,któreodnosisięprzedewszystkimdotowa-
rowegowymiaruliteratury.
WXVIII-iXIX-wiecznejargumentacjiwydawcówwłasnośćlite-
rackamiałasłużyćzabezpieczeniumaterialnychprawautora,ale
wpraktycesłużyłagłównieregulacjommiędzywydawcamiiutrwa-
leniuichinteresów.Wydawcy,czerpiącyzazwyczajnajwiększezyski
zesprzedażydziełklasycznych,którychautorzyjużnieżyli,albo
zinwestycjiwksiążkipopularne,któredobrzesprzedająsiękrótko-
terminowo,jakonajważniejszyargumentzawydłużeniemochrony
majątkowychprawnawiecznośćpodawalizabezpieczeniematerial-
nychprawautoraiwyciągnięciegozniedoliniedostatku.
RelacjepolskichautorówzwydawcamiwXIXw.sąotyleciekawe,
żeprawoautorskiejakotakienieodgrywawnichszczególnejroli.
Rozproszonastrukturapodzielonegogranicamipaństwzaborczych
rynkuwydawniczego,wielośćformwłasnościowychiróżnorodność
inicjatywwydawniczych,atakżekrótkofaloweinwestycjewnowe
utworypowodowały,żepolscywydawcy,aniteżpolscyautorzy,nie
bylispecjalniezainteresowaniprawemautorskim,pozawyjątkiem
tłumaczeńzjęzykówobcych,którychochronywyraźnieniechcieli.
W1881r.petersburskiksięgarzP
.Micheletpodałdowiadomości
prasy,żeTowarzystwoLiterackieFrancuskieupoważniłogodosą-
dowegościganiaprzekładówzfrancuskiegobezzezwoleniategoż
towarzystwanacałymterytoriumRosji.Prusironizował,żeFrancuzi
wyświadczątymPolakomprzysługę:nNiemogącbowiemdarmo
tłumaczyćautorówfrancuskich,zkoniecznościzwrócimysiędo
włoskich,hiszpańskich,niemieckich,anajlepiejdoangielskich-i-
wygramy![...]Waszprawdziwiegenialnyautorniezechcezapewne
bogacićsiękosztemubogiegonarodu.Ajeżeliitenzagustujewpo-
bieraniukopytkowego,ha!...wówczaspoprosimygo,ażebypotrącił
sobiehonorariumzowychsum,jakiepowojnachnapoleońskich
przyznałanamsamaFrancja”2.
Wlatach80.Francjabyłanajbardziejzaangażowanymkrajem
wpromocjęmiędzynarodowegoprawawłasnościliterackiej,które
definiowanowkategoriachprawanaturalnego,uniwersalnegoprawa
człowieka-autora.Takakoncepcja,odpowiadającainteresomnaj-
większychfrancuskichwydawców,napotykałanadużyopórróż-
nychstron,szczególniezaśkrajówosłabiejrozwiniętychrynkach
2
B.Prus,WyprawafrancuskichliteratównapolskichKrumirów–tłumaczy,
nKurierWarszawski”1881,nr113.
