Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
RozdziałIII.Wyłączenieodpowiedzialnościkarnej
koniecznejjestmożliwetylkowtedy,gdy
następujeobronaprzedbezprawnąprze‑
mocąwwarunkach,wktórychniebyło
innegosposobunauratowanieosobyza‑
atakowanejzużyciemprzemocy.Wydaje
się,żeniejesttopoglądsłuszny.Właściwe
stanowiskoprezentujeSNwpóźniejszym
orzeczeniu(postanowieniez15.04.2015r.,
IVKK409/14,OSNKW2015/9,poz.78),
gdziestwierdzaoUObronakonieczna,jak
wynikatoztreściart.25§1k.k.,macha‑
raktersamoistny,anie«względniesamo‑
istnyisubsydiarny».Unormowaniakon‑
wencyjne(art.2ust.2lit.aKonwencji
oochronieprawczłowiekaipodstawo‑
wychwolnościzdnia4listopada1950r.,
Dz.U.z1993r.Nr61,poz.284zezm.)
jednakwskazują,żeprawodoskutecz‑
nejobronymusimiećgranicewynika‑
jącezaspektówaksjologicznychihu‑
manistycznych,skorożycieludzkiejest
dobremnajwyższejwartości,zatemtare‑
gulacjaKonwencjinieprzekreślasamo‑
istnościobronykoniecznej,skorodotyczy
kwestiiwspółmiernościsposobupodjętej
obronywodniesieniudoniebezpieczeń‑
stwakonkretnegozamachu,cowart.25
§2k.k.stanowiodrębnywarunekinsty‑
tucjiobronykoniecznej,ujętyodstrony
negatywnej”.Takwięc–zdaniemSNwy‑
rażonymwtympostanowieniu–przed‑
miotowyprzepisKonwencjiwwiększym
stopniudotyczywspółmiernościobrony
niżjejcharakteru(samoistnegoczysub‑
sydiarnego),zczymnależysięzgodzić.
Wwyrokuz4.02.1972r.,IVKR337/71,
OSNKW1972/5,poz.83,SądNajwyższy
podkreślił,żeoUOsobanapadniętaniema
obowiązkuaniratowaniasięucieczką,ani
ukrywaniasięprzednapastnikiemwza‑
mkniętympomieszczeniu,aniteżznosze‑
nianapaściograniczającejjejswobodę,
leczmaprawoodpieraćzamachwszel‑
kimidostępnymiśrodkami,któresąko‑
niecznedozmuszenianapastnikadood‑
Art.25
stąpieniaodkontynuowaniazamachu”
(por.teżpostanowienieSNz27.04.2017r.,
IVKK116/17,LEXnr2284193orazwy‑
rokSAwSzczeciniez27.01.2022r.,
IIAKa324/21,LEXnr3329716).Inaczej
rzeczujmujeZoll,postulującyprzyjęcie
zasadywzględnejsubsydiarności,ogra‑
niczającejprawodoodpieraniazamachu
kosztemdobranapastnikatylkodotych
sytuacji,wktórychniebyłoinnegora‑
cjonalnegosposobuuniknięciazamachu
(Zoll[wo]Wróbel,ZollI/1,s.561;por.też
Wróbel,Zoll,s.354).Słuszniezauwa‑
żaGiezek,żeprzyjęcietakiejkoncepcji,
mimojejwalorów,rozmywagraniceobro‑
nykoniecznej(Giezek[wo]Bojarski,Pra-
wo,s.146).Nagruncieart.25konieczne
jestzachowanie(wograniczonymzakre‑
sie)zasadyproporcjonalności,cowynika
zprzepisuart.25§2(nakazującego,aby
sposóbobronybyłwspółmiernydonie‑
bezpieczeństwazamachu)orazzokreśle‑
nia,iżchodzioobronękonieczną.Według
Wąskakoniecznośćnależyrozumiećnie
tylkowznaczeniutechniczno‑prakseolo‑
gicznym,lecztakżewznaczeniumoral‑
no‑społecznym(Wąsek[wo]Górniokiin.,
t.1,s.328).JakstwierdziłSądNajwyż‑
szywwyrokuz6.09.1989r.,IIKR39/89,
OSNPG1990/2,poz.16oUObronajestnie‑
współmiernawtedy,gdysprawcanarusza
dobronapastnikawwiększymstopniu,
niżbyłotokonieczne,albodobro,które‑
gonaruszyćniebyłokonieczności.Onie‑
bezpieczeństwiezamachudecydujecały
szeregczynników,wtymdobrozaatako‑
wane,siłaiśrodkizamachuorazsposób
ichużycia,właściwościnapastnika,czas
imiejscezamachu,wreszciedynamicz‑
nierozwijającysięprzebieg,którymoże
potęgowaćlubzmniejszyćtoniebezpie‑
czeństwo.Tylkołącznie,wewzajemnym
powiązaniu,rozpatrywaniecałokształ‑
tutychokolicznościmożebyćpodstawą
wnioskuostopniuspołecznegoniebez‑
MarekMozgawa
115
