Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
ROZDZIAŁ1
KOMPETENCJAJĘZYKOWA–POJĘCIE,
ONTOGENEZAISPOSOBYBADANIA
1.POJĘCIEKOMPETENCJIJĘZYKOWEJ
Pojęciekompetencjijęzykowejdefiniowanejestconajmniejwdwojakisposób.
Wwęższymsensieoznaczaononieuświadomionąwiedzępodmiotunatemat
regułprzetwarzaniazdań,azatemnawiązujedotradycjinatywistycznej,zktórej
wyrosłagramatykageneratywno-transformacyjnazapoczątkowanaprzezNo-
amaChomsky’ego(1982).Idąctymtropem,należałobyuznać,żekompetencja
językowasprowadzasięwistociedowiedzygramatycznej,ponieważniewy-
kraczapozaramysamejtylkorecepcjiiprodukcjistrukturskładniowych.Zko-
leiwszerszymznaczeniutenrodzajkompetencjiutożsamianyjestzogółempre-
dyspozycjiwarunkującychposługiwaniesięjęzykiem,awięcodbióritworzenie
dowolnychwypowiedzinapodstawiewspólnegodladanejzbiorowościkodu.
Wzakrestakpojmowanejkompetencjijęzykowejwchodząróżneumiejętności
odpowiadająceposzczególnympoziomomjęzyka:fonetyczno-fonologicznemu,
morfologicznemu,leksykalnemu,składniowemu(Łuczyński2005:39).Wni-
niejszejpracydominujepodejściedrugie.
EncyklopediaJęzykoznawstwaOgólnegopodredakcjąKazimierza
Polańskiego(2003:305)podaje,żekompetencjajęzykowatoznajomośćjęzyka
ocharakterzeutajonym,pozwalającajegoużytkownikomrozumiećiwypowia-
daćzarównozdania,zktórymiwcześniejsięzetknęli,jakicałkiemnowe,atak-
żerozróżniaćkonstrukcjegramatyczniepoprawneodniepoprawnych,komplet-
neodniekompletnych,jednoznaczneodwieloznacznych.
Niewątpliwieześrodkowaniezainteresowańbadaczynazjawiskunieograni-
czonejproduktywnościjęzykaorazmechanizmachbiologicznychzapoczątko-
wałonowynurtbadańpsycholingwistycznych,jednakwdalszejkonsekwencji
doprowadziłodoczęściowejmarginalizacjiinnychaspektówjęzyka-społecz-
nego,komunikacyjnegoczypragmatycznego.Dopierowlatach70.ubiegłego
stuleciazasprawąDellaHymesa(Kurcz1992:214;Kielar-TurskaiBiałecka-
-Pikul1993:4)pojęciekompetencjijęzykowejzostałoskonfrontowanezpo-
jęciemkompetencjikomunikacyjnej.Odtądinterakcyjnywymiarjęzykajako
