Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
ROZDZiAŁ2–PiOTRJERMAKOWiCZ
31
jakiobniżeniekosztówprodukcji.Budowakoloniirobotniczychleżaławjegointe-
resie.Pracaponadsiły,brakprawdoopieki,niehumanitarnewarunkibytowe,brak
zapewnionejopiekimedycznej,szczególniewraziewypadkuprzypracyczycho-
roby,brakwykształceniapowodowałbezustannąrotacjękadry,codestabilizowało
procesprodukcji.Zapewnienierobotnikomstałegomiejscazamieszkania,opieki
medycznejizapleczasocjalnegoleżałowinteresiepracodawcy,nawetpomijając
humanistycznezałożenia.Osiedlaniezapewniałydomunawłasność,przynajmniej
napoczątkumiałycharakterkwaterunku.Pozwalałyjednakprzedsiębiorcomskupić
wykwalifikowanychludzidopracy,wtymrównieżtechnikówimenadżerów,mi-
nimalizującfluktuacjeibrakikadrowe,dziękitemuosiągnąćwyższyzysk.Pierw-
szerozwiązaniawtymzakresiepojawiłysięnagruncieangielskim.Przedsiębiorcy
budowaliniewielkiezespołydomówmieszkalnychusytuowanychwbezpośrednim
sąsiedztwiefabrykikopalń.
Ośrodkiem,gdzierozwinęłosiębudownictwopatronackiewNiemczechbyło
Essen.RozwijającesiężywiołowozakładystaloweKruppapotrzebowałyrzeszy
pracowników.Biorącpoduwagękoniecznośćzapewnienianiezakłóconejprodukcji
wkombinacie,niezbędnyokazałsięwnimrozwójprzyzakładowegomieszkalnic-
twa8.Rozpoczętobudowękoloniirobotniczychnaterenachsąsiadującychzzakłada-
mi.Mieszkaniaskładałysięzwyklezdwóchizb,zktórychjednapełniłarolękuchni,
ustępznajdowałsięnapółpiętrzeklatkischodowej.RodzinaKruppówzasłynęła
zopiekinadswoimirobotnikami,warunkisocjalnebyłytunajlepszewEuropie9.
Dlainnychprzedsiębiorcówmotywembudowyosiedlibyłafilantropia.Oprócz
zyskubyłachęćniesieniapomocyrobotnikomżyjącymwnędzy,abypoprzeztworze-
nielepszychwarunkówbytowychimieszkaniowychpolepszyćichlos.Wtensposób
wEuropiepodłożonopodwalinępodbudownictwokorporacyjneiczynszowe,gdzie
istotnymelementemsocjalnymbyłostosowaniedodatkówmieszkaniowychdlaro-
botników.Pierwszyogólnokrajowysystemprawnydlatakiegobudownictwapowstał
wBelgiiuschyłkuXIXwieku.Byłatoustawaofinansowaniumieszkańrobotniczych.
Wkrótcepodobnerozwiązaniazaczętowprowadzaćwinnychkrajacheuropejskich10.
Jednymznajwiększychinajlepiejprosperującychkoncernówprzemysłowych
byłoTowarzystwoGórniczenSpadkobiercyJerzegovonGiesche”-nBergwerksge-
seltschaftGeorgvonGiesche’sErben”.Dziękiinwestycjomprowadzonymwdrugiej
połowieXIXwiekuzbudowałopotężnykombinatprodukcyjny.Budowastruktury
kombinatuzdeterminowanabyłauruchomieniemw1834rokuHutyWilhelmina.
8M.Baranowska,Koncepcjamiasta...,op.cit.
9Ibidem.
10Ibidem.
