Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
32
Część1
TowarzystwoGórniczespadkobiercówJerzegovonGiesche-Bergwerksgeseltschaft
GeorgvonGiesche’sErbenprzejmowałokolejnowszystkieznajdującesięnaterenie
wschodniejczęściwspółczesnychKatowiczakładywydobywcze,któreostatecznie
wlatachosiemdziesiątychXIXwiekupołączonowjedną:SkonsolidowanąKopal-
nięGiesche.PodkoniecXIXwieku,gdygwałtowniewzrosłaliczbazatrudnionych
wszybach,aponadtozaplanowanodrążeniekolejnych,przedsiębiorstwostanęło
przedkoniecznościąznacznegopowiększeniazasobówmieszkaniowych.Autorami
większościprojektówprodukcyjnychipatronackiejzabudowymieszkalnejgwarec-
twabyliGeorgiEmilZillmanowiezCharlottenburga.Bylionizobligowanidore-
alizowaniapolitykimieszkaniowejKoncernu,którystarałsiępodnieśćatrakcyjność
posiadanychzasobówmieszkaniowych,aprzeztopowstrzymaćrobotnikówprzed
emigracjądoZagłębiaRuhryorazprzyciągnąćnowychpracowników11.Projektanci
musielisprostaćstandardominfrastrukturytechnicznej,komunikacyjnejiusługowej
narzuconymprzezznowelizowanątzw.ustawęosiedleńczą(Ansiedlungsgesetz)12,
atakżepodporządkowaćrozwiązaniaprzestrzennepełnejracjonalizacjikosztów
budowyieksploatacjiobiektóworazrytmowiżycia,uwzględniającpreferencjero-
dzinyrobotniczejiurzędniczej.ZillmannowiewprojekcieGiszowcapołączyligór-
nośląskiebudownictwowiejskieiideemiasta-ogroduEbenezeraHowarda.Łącznie
zostałowybudowanych600mieszkańrobotniczych,pięćdomównoclegowych,kan-
tyna,nadleśnictwo,budyneklekarza,36mieszkańurzędniczychinauczycielskich,
zespółdomówtowarowych,gospoda,trzyszkołypowszechne,remizastrażacka,
fabrykalodu,zakładkąpielowy,pralnia,budynekkotłowni,kompostownia,budy-
nekurzędu,budynekcelny,8piecówpiekarniczych,15stacjitransformatorowych,
wieżaciśnień,budynekdyrektorakopalni.Wybudowanorównieżdomytowarowe,
wktórychznajdowałasiępiekarnia,rzeźnik,atakżesklepy:spożywczy,warzywno-
owocowy,tekstylneiinne.Mieszkańcymoglitakżepiecwłasnepieczywowtzw.
npiekarnikach”wybudowanychnarogachwiększychulic.Wybudowanotakżetrzy
dużeszkołypowszechne13.
JednoznajstarszychosiedlinaGórnymŚląsku-osiedleBorsigwZabrzupo-
wstałowlatach1863-1871.Ufundowanezostałoprzezznanegoberlińskiegoprze-
mysłowcaAugustaBorsigaprzykombinaciegórniczo-hutniczym.Prostazabudo-
watypublokowegozczerwonejcegłyusytuowanawzdłużkilkurównoległychulic
11K.Seidl,Mieszkaniarobotniczewgórnośląskimprzemyślegórniczym,Katowice1995,s.61.
12Ustawazdnia10sierpnia1904r.ozakładaniuosiedliwprowincjachPrusyWschodnie,Prusy
Zachodnie.
13P.Jaworski,OsiedlapatronackiekoncernuBergwerksgesellschaftGeorgvonGieschesErben-
pytanieotożsamośćprzestrzenisąsiedzkiej,Kraków2011,Architektura,5-A/2011.
