Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Mówiłonbożejopatrzności”,alewistociechodziłomuozniszczeniewię-
zireligijnychiunicestwieniemoralnościukształtowanejwoparciuozasady
chrześcijańskie.TradycjekulturoweEuropynicdlaniegonieznaczyły.Jegosa-
mowoladecydowałaowszystkim.Dzisiajzwdzięcznościąmożemystwierdzić,
żenaszaRepublikaFederalnaNiemiec,naszawolnościowawspólnotawzasad-
niczysposóbróżnisięodtegowszystkiego,doczegodążylinarodowosocjali-
styczniwładcy.Wwynikuczterdziestulatwspólnychwysiłkówzbudowaliśmy
republikę,któraskierowanajestkuwolnościipokojowiiktóracieszysiędu-
żymszacunkiemwświecie.NaszaRepublikaFederalnaNiemieczdecydowanie
opierasięnatychwartościach,któreHitlerdogłębiznienawidziłifanatycznie
zwalczał.
II
Przedstawicielenaszegospołeczeństwa,którzyuchwalaliustawęzasadniczą
wRadzieParlamentarnej,wpełnizdawalisobiesprawęztegokontrastu.Dzia-
łaliwoparciuoosobistedoświadczenia.Samibyliświadkamirozwojunarodo-
wegosocjalizmu.Leczniewieluznichzdawałosobiesprawę,doczegokiedyś
możedoprowadzićdyktaturaHitlera.Myśląprzewodniąbyłozapobieżeniezłu
wzarodku.
Złoniezrodziłosiędopierow1939roku.Narodziłosięonowielelatwcześ-
niej,jeszczeprzed[19]33rokiem.To,conapoczątkubyłojeszczedopowstrzy-
mania,stawałosięwrazzupływemlatcorazbardziejnieodwracalne.Historia
IIwojnyświatowejuczynas,żewładza,niezależniespodjakiegojestznaku,
możebyćkontrolowanatylkoprzezantywładzę.
Winanarodowosocjalistycznychwładcówniebędziewżadnymstopniu
umniejszona,jeżelidzisiajstwierdzimy,żewukładziewewnętrznymzawiodła
znacznaczęśćspołecznejipolitycznejelity.Wieluodmówiłolojalnościdemo-
kracjiweimarskiej.Zdrugiejstronypoważnaczęśćspołeczeństważywiłailu-
zję-niektórzyażdokońca-żefanatyzmnarodowosocjalistycznychwładców
możnaopanowaćpoprzezkompromisyiwspółpracę.
Jesttakżeprawdą,żeeuropejskiemocarstwachcącniechcącprzyczyniłysię
dorozwoju,którywsposóbobiektywnysprzyjałplanomHitlera.Aleocenyte
wychodziłyzfałszywychprzesłanek.
Rozpowszechnionatęsknotazanpokojemwnaszychczasach”-jaksformu-
łowałto[Neville]Chamberlainw1938rokuwMonachium6-byłaoczywiście
zrozumiała.Niebyłajednakdobrymdoradcą.Wówczaschodziłooto,ażeby
spojrzećchłodnymokiemnaplanydyktatora.
Tylkowszechstronnarównowagajestwstaniestanowićtrwałągwarancjędla
pokoju.Prawdziwypokójwymagajednakżeznaczniewięcej.Dlategoteżopo-
wiadamysięwnaszejUstawieZasadniczejbezwahaniazannienaruszalnymi
iniezbywalnymiprawamiczłowiekajakopodstawądlakażdejludzkiejwspól-
noty,pokojuisprawiedliwościnaświecie”.Zdoświadczeńokresumiędzywo-
jennegowynika,żeniemożnadojśćdosprawiedliwejugody,jeżelidobrawola
występujetylkopojednejstronie.
37
