Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
14
KonkursyjakościaefektywnośćlokalnejpolitykioświatowejnaprzykładzieProgramu„Samorządowy...
kształtująckulturęwzakresiezaufania,lojalności,więziregionalnych,tożsamości
indywidualnejizbiorowej,atakżewspierającrozwiązywanieujawniającychsię
problemówspołecznych2.Obywatele,poprzezpartycypacjęwsamorządzieiko-
rzystaniezinstytucjiprawasamorządowego,aktywnieuczestnicząwrządzeniu
państwem,stosowaniuprawa,rozwiązywaniuistotnychproblemówwspólnoty,
kontrolowaniuwładzy,coprzyczyniasięzkoleidokreowaniaspołeczeństwaoby-
watelskiegoiurzeczywistnianiazasadyzwierzchnictwanaroduwpraktycefunk-
cjonowaniasystemuogólnospołecznego.
Pojęciesamorządu,pochodząceodsłowaSelbstverwaltungoznaczającegosa-
modzielnyzarząd,porazpierwszypojawiłosięwpowszechnymużyciuwjęzy-
kuniemieckim.W1779r.ekonomistaJohannAugustSchlettweinwydałdzieło
pt.nTrwałepodstawypaństwlubekonomiapolityczna”
,wktórymużyłtermi-
nunsamorząd”wodniesieniudogospodarkipaństwowejjakoprzeciwstawienie
wstosunkudomerkantylistycznejformygospodarowania.Wtymsamymczasie
wjęzykuprawnymorazjęzykupraktykipolitycznejpojawiłosiępojęciepouvoir
municipial,któremiałopodkreślaćsamodzielnośćgminwobecpaństwa3.Poję-
cietonawiązujedoteoriitzw.naturalnychprawgminy,którejgenezawywodzi
siędoktrynalniezWielkiejRewolucjiFrancuskiej.Wlipcu1789rokufrancuska
Konstytuantaprzyjęłaustawęz14grudnia1789rokuogminach.Akttenujed-
noliciłustrójgmin,rozróżniłorganystanowiąceiwykonawczeorazustanowił
demokratycznązasadęwybieralnościorganówsamorządowych.Ustawawskazy-
wałateżnasamorządjakonaczwartą,równorzędnąwładzę-poustawodawczej,
wykonawczejisądowniczej.Takżeuchwalonadwalatapóźniejpierwszakonsty-
tucjarepublikańskaz1791rokuokreślałasamorządmianemnwładzykomunal-
nej”4.Pojęcienpouvoirmunicipial”zostałotakżewprowadzonedokonstytucji
belgijskiejz1830r.,stającsiępierwowzoremnowoczesnegorozumieniasamo-
rząduterytorialnego.
WPolsce,podwpływemspuściznyprawno-politycznejRewolucjiFrancu-
skiej,18kwietnia1791rokuuchwalonazostałaUstawanMiastanaszekrólewskie
wolnewpaństwachRzeczypospolitej”
,którawart.1pkt12stanowiła:nobieranie
przezobywatelówmiastwłasnegomagistratu,mianowicieburmistrzów,wójtów
iwszelkichurzędników,jakojestcechąwolności,takprzytejżewolnościmiasta
zostawująsię.Niemniejbędziewolnotymżemiastomczynićrozporządzeniaco
dowewnętrznychporządkówiuskutecznieniadozierać,oczymKomisjęPolicji
uwiadomiaćmająprzezraporta”5.Przedmiotowaustawazostałanastępnieinkor-
porowanadoKonstytucji3Majaz1791roku,copotwierdzatreśćrozdziałuIII
2
S.S.Dębski,SamorządterytorialnywPolsce:tradycjaawspółczesneprzemianypolityczne,Grudziądz2014,s.4.
3
S.Fundowicz,DecentralizacjaadministracjipublicznejwPolsce,Lublin2005,s.95-96.
4
M.Kotulski,Samorządterytorialnywdwudziestoleciumiędzywojennym,„ActaUniversitatisWratislaviensis”
2019,no3888.
5
Tamże.
