Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.3.Wędrówkaniemieckichromantykówkunieznanejprzyszłości
33
przeszływswojeprzeciwieństwo,arewolucjonistówobdarzaćbędziemianem
desperatówiszaleńców20.WwymiarzepolitycznympoglądyGörresastanowią
przykładdojrzałejkoncepcjikonserwatywno-idealistycznej,zabarwionejtylko
pewnązapowiedziąodwołaniadoaksjologiinarodowej.
Kolejnympokoleniemniemieckichzachowawcówbyliwybitnidoktrynerzy
jurysprudencji,wtymprzedewszystkimFriedrichKarlvonSavigny,sędziaNaj-
wyższegoSąduPrus,ijegouczeńGeorgFriedrichPuchta.Towłaśnieonizwiązali
ideęnaroduzzasadątradycjonalizmu.Ichkoncepcjaprawaniemożebyćuważana
zawpełnioryginalną,ponieważwpewnymsensiepoprzedzająMonteskiuszow-
skateorianduchapraw”.Francuskimistrzrefleksjinadsystemamiprawnymi
ówczesnejEuropywskazujewarunekkoniecznyichsprawnegofunkcjonowania:
nPowinnybyćtakswoistedlanarodu,dlaktóregojestworzono,iżrzadkitotraf,
abyprawajednegonarodumogłysięnadaćdrugiemu.(ś)Powinnysięnaginać
dostopniawolności,jakidanyustrójmożeznieść;doreligiimieszkańców,doich
skłonności,bogactw,liczby;doichhandlu,obyczajów,nawyków”21.
Savigny,podobniejakjegofrancuskipoprzednik,przestrzegaprzedmecha-
nicznymtraktowaniemprawa.Niemożeonobyćoderwaneodtradycjispołecznej
środowiska,wktórympowstało:
Prawo(ś)rozwijasięwrazznarodem,wrazznimsiędoskonali,awreszcieobumiera
wrazzutratąprzeznaródjegoodrębnejosobowości.Aletakżewwyższymstadium
kulturyrozważanietegowewnętrznegorozwojunatrafianawielkietrudności.Jak
bowiemwyżejstwierdzono,właściwymsiedliskiemprawajestwspólnaświadomość
narodu.(ś)Mianowiciewrazzewzrostemkulturykierunkidziałalnościnarodu
wyodrębniająsięcorazbardziejito,codotądwykonywanebyłowspólnie,zaczyna
przypadaćposzczególnymstanom22.
Wpowyższymfragmencieautordokonujeprzemyślnejapologiiustroju
stanowego,jednakczynitopoprzezodwołaniesiędotego,conaturalnewżyciu
społecznym–narodu.WkwestiirozumieniagenezyprawawmyśliSavignylego
iPuchtydostrzegamywieleelementówwspólnychzkonserwatyzmembrytyjskim,
któregopoczątkiwzakresiejurysprudencjisięgająnawetmyśliDavidaHumela.
Dotyczytochoćbypoglądu,żeprawodobrzefunkcjonującetoprawotworzone
przeztradycję,adoświadczeniestosowaniagowspołeczeństwiestanowiojego
przydatności.NaródwsystemieSavignylegospełniarolęfundamentalną,alemimo
wszystkosłużebną.Celemwywodujestbowiemapologianienarodu,lecztradycji.
20
Zob.Citkowska-KimlaAnna,RomantyzmpolitycznywNiemczech.Reprezentanci,idee,
model,KsięgarniaAkademicka,Kraków2010,s.100.
21
MontesquieuCharles,Oduchupraw,tłum.TadeuszBoy-Żeleński,[w:]Historiadoktryn
politycznychiprawnychdopoczątkuXXwieku…,s.268.
22
SavignyFriedrichCarlvon,Opowołaniunaszychczasówdoustawodawstwainauki
prawa,tłum.KazimierzOpałek,[w:]Historiadoktrynpolitycznychiprawnychdopoczątku
XXwieku…,s.355.
