Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
18
Konspiracja„Zetu”wokresiezaborówiWielkiejWojny
raczejowianymromantycznąlegendąsymbolemwalkizbrojnejoniepodle-
głość.Młodepokolenie,niedezawuującideipracynadawansemcywilizacyj-
nymziempolskichidziałańnakierowanychnastworzeniespołeczeństwa
nowoczesnego,lepiejwykształconego,realizującegohasłasprawiedliwości
socjalnejitolerancjinarodowościowej,sięgałotakżechętniedonarodowej
skarbnicyhasełpatriotycznychiniepodległościowych.
OdpołowylatsiedemdziesiątychwiekuXIXwKrólestwiePolskimco-
razczęściejspotykanymzjawiskiemwśródmłodzieżystudiującejiuczącej
sięstawałysiękonspiracyjneorganizacjesamokształcenioweowyraźnie
patriotycznymobliczu.Ichdziałalnośćwiązałasięm.in.zpoczynaniami
działaczaoświatowego,autoraelementarzyipublicystyKonradaPrószyń-
skiego,publikującegopodpseudonimemKazimierzPromyk.Womawianym
okresiezainicjowałontworzeniesiecikółek,którychczłonkowiekładlina-
ciskobokwykształcenianawychowaniepatriotycznewduchusolidaryzmu
narodowegoispołecznego.Wroku1877K.PrószyńskizałożyłTowarzy-
stwoOświatyNarodowej,któregozadaniemmiałobyćkrzewieniewiedzy
ihasełpatriotycznychwśródmłodychrobotnikówichłopów.Wroku1881
rozpocząłwydawanienGazetyŚwiątecznej”-pismaocharakterzeeduka-
cyjnymiwychowawczym,przeznaczonegodlaludnościwiejskiej.Podobne
cele-edukacjaipatriotycznewychowaniepracującejiuczącejsięmło-
dzieży-przyświecałyprzyrodnikowiMieczysławowiBrzezińskiemu,który
wpoczątkachlatosiemdziesiątychutworzyłwWarszawieKołoOświaty
Ludowej.Inicjatywyteprzygotowałygruntdostworzeniawprzyszłości
powszechnej,patriotycznejorganizacjimłodzieżowej1.
ZkoleistudenciUniwersytetuWarszawskiegoodlistopada1885r.
uczestniczyliwdziałalnościgrupsamokształceniowych,określanychmia-
nemnkółprowincjonalnych”lubnkółterytorialnych”.Jeszczewtymsamym
miesiącu,podczasnielegalnychobchodówrocznicywybuchupowstania
listopadowego,narodziłasięwśrodowiskumłodychwarszawskichakade-
mikówkoncepcjautworzeniapowszechnej,tajnej,patriotycznejorganizacji
młodzieżystudenckiej.Wśladzatąinicjatywąwgrudniu1885r.powstało
KołoCentralneStudentówUniwersytetu.Niemiałoonojasnookreślonego
politycznegoprofilu.Wjegoskładwchodziłybowiemosobyoróżnychzapa-
trywaniachideowych.Stałosięzatemsiłąrzeczyprzedewszystkimforum
dyskusjiideologicznych.Jegoczłonkowiezajmowalisięprzytymtakżekwe-
1B.Cywiński,Rodowodyniepokornych,Warszawa1971,s.342-343;T
.Katelbach,Zet,nZe-
szytyHistoryczne”[Paryż]1968,z.13,s.6;J.Borkowski,ZetowcywPolscemiędzywojennej,
nPokolenia”1979,nr4,s.151;J.Targalski,GenezaZetu,nPokolenia”1966,nr3,s.7-30;A.Koło-
dziejczyk,PrzemianywoświacieikulturzewsiKrólestwaPolskiegowdobierewolucji1905roku,
[w:]Dziedzictworewolucji1905-1907,red.A.Żarnowskaetal.,Warszawa-Radom2007,s.227.
