Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
2.Ekspozyturyiwpływy„Zetu”wokresiezaborów
63
naniej:ośmiogodzinnydzieńpracy,ustawodawstwochroniącepracękobiet
idzieci,ubezpieczenia,kasychorych,stworzeniewarunkówdorozwojuspół-
dzielczości.
Eksponowanoprzytym-worganachprasowych,broszurachiulotkach
firmowanychprzezNZRorazpodczaszorganizowanychprzezeńmanife-
stacjiizebrań-hasłanarodoweiniepodległościowe.DziałaczeZwiązku
braliudziałwlicznychakcjach,któremiałynaceluspolszczenieinstytucji
iurzędóworaznazwulic,wreszcie-ustanowieniepolskiejszkoły107.
ZarównoZwiązekim.JanaKilińskiego,jakiNZRwrazznZetem”zdecy-
dowałysięzerwaćzLigąNarodowąpoburzliwymokresierewolucji1905r.,
negującprorosyjskąikapitulancką,wedługnich,politykęLNijawnego
StronnictwaNarodowo-Demokratycznego108.
Zetowcyodegraliteżpewnąrolęwprocesiepowstawaniasocjalistycz-
negoZwiązkuRobotnikówPolskich(ZRP).Zostałonutworzonyw1889r.,
jeszczeprzedwykrystalizowaniemsięwZMPpodziałunannarodowców”
insocjalistów”,któryjakwiadomozaowocowałrokpóźniejopuszczeniem
szeregównZetu”przezpierwszą,licznągrupęzdeklarowanychsympatyków
ideisocjalistycznych.Wcześniejczęśćzetowcówuwrażliwionychnakwestie
społeczneiwalkęointeresyrobotnikówbardzoaktywnieuczestniczyła
wutworzeniustrukturZRP.
Grupietejprzewodziłzetowynradykał”JanuszTański.Rokpóźniejjego
związekześrodowiskiemnZetu”uległosłabieniu-nietylkonaskutekwe-
wnętrznegosporupomiędzynnarodowąprawicą”insocjalistycznąlewicą”
ZMP,aletakżewrezultacieukończeniaprzezniegostudiównaUniwersy-
tecieWarszawskimiobjęciaposadynauczycielawKielcach109.
Autorzyjednejzlewicowychbroszurpropagandowychprzedstawili
sugestywnykonterfekttegozetowca-socjalisty:
Wyzwolenieludupracującego-byłojedynymcelemjegożycia.Byłideitej
oddanyniepodzielniecałąsiłąswejnamiętnej,gorącej,wybuchowejna-
tury.Byłteżtejideiznakomitympropagatorem.Mówcąniebył,aleumiał
nauczać:wdyskusjipotrafiłwydobyćzesłuchaczawszystkiewątpliwości
izbijałje[…].Wżyciucodziennymnieskazitelny,usłużny,gotówoddaćostat-
niąkoszulębiedniejszemu,wpływemosobistychzaletzjednywałdoreszty
usposobienieludzidlauwielbianejidei.Oddaniesięsprawierobotniczej
przyjmowałouniegocechykultudlaludu.Stwarzałteżrodzajnpatriotyzmu
robotniczego”,zaprzęgającsięwsłużbęludu[…].Toteżrozwójipowodzenie
nZwiązkuRobotniczego”[mowaoZRP-P.W.],któregojednymzzałożycieli
107P
.Samuś,Waszakartkawyborczajestsilniejszaniżkarabin,niżarmata…Zdziejówkul-
turypolitycznejnaziemiachpolskichpodzaborami,Łódź2013,s.49-51.
108B.Hillebrandt,RuchmłodzieżowywPolsce…,s.17.
109F
.Tych,ZwiązekRobotnikówPolskich1889-1892.Anatomiawczesnejorganizacjirobot-
niczej,Warszawa1974,s.107-108,118-120.
