Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
14
PowstanieKonstantynopolaijegodziejeodIVdopoczątkuVIIw.
czterdziestutrzechkilometrówsześciennychwodydziennieprzezmniejwię-
cejtrzystadni.Wodauchodziładosłodkowodnegojeziora,zasalającjeipo-
szerzającjegoobszar.TakpowstałoMorzeCzarne.Przerwaniewschodnich
skalistychbrzegówMorzaŚródziemnego,zalanieolbrzymichpołaciziemna
wschodzie,ukształtowanieBosforuiMorzaCzarnego–wszystkietezjawiska
datujesięnapołowęVItysiącleciap.n.e.3
Hipotezaokataklizmiefunkcjonujewnauceodzaledwiekilkunastulat,
alezdążyłajużzdobyćuznaniewieluuczonych.Niemniejstałasiętakże
przedmiotemwyraźnejkrytyki.Faktpowodziipołączeniadwuróżnychakwe-
nówniewzbudziłwzasadziewątpliwości,skalategozjawiskabywajednak
znacznieminimalizowana.Niektórzybadaczesądzą,iżróżnicapoziomuwód
MorzaCzarnegoiMorzaŚródziemnegoniebyłanatyleduża,bymożnamó-
wićoprzerwaniuwschodnichwybrzeżytegoostatniegoakwenuiwodziepę-
dzącejdolinąBosforuwstronępierwszegoznich.Naturalnieprzytakim
założeniuBosforniemógłbybyćdziełemkatastrofalnejpowodzi,alejakichś
innychprocesówgeologicznych.Sceptycywskazująnaśladyistnieniadelty
wpołudniowymkrańcuBosforuwVIIItysiącleciup.n.e.Ichzdaniemoznacza
to,żejużwówczasBosforstanowiłujściesłodkiejwodyzjeziora,którepóź-
niejstałosięMorzemCzarnym.Zanimjednakdotegodoszło,wwyniku
przesunięćwierzchnichwarstwskorupyziemskiejutworzyłasięgłęboka
iwąskarozpadlina,szybkozalanawodamitegożmorza.Takichzdaniempo-
wstałBosfor.
Ostatniąteoriępoprzechybakażdy,ktodziśstanienadbrzegamiBosforu.
Poobustronachcieśninyterenjestpagórkowaty,widaćtamtakżeniewielkie
zatokiilaguny.Jeślinalewymbrzegugrzbietwzniesieniazbliżasięniemaldo
lustrawody,todokładnienaprzeciwko,naprawymbrzegu,wgłąbląduwcina
sięniewielkifiord.Przyodrobiniewyobraźniwrzynającesięwsamśrodek
Bosforucyplemożnawpasowaćwcofnięteizajęteprzezwodęzatoczkina
drugimbrzegu.WwielumiejscachliniabrzegowaBosforuprzypominaroze-
rwanąukładankę,alezpasującymidosiebieelementami.
WzgórzaotaczająBosfornaniemalcałejjegodługości,liczącejmniejwię-
cejtrzydzieścikilometrów.Płaskieiniezbytwysokieszczyty–rzadkoprze-
kraczająwysokośćdwustumetrówn.p.m.–nieznaczniewychylająsięponad
otaczającyjeteren.Napierwszyrzutokamogąjednaksprawiaćwrażenie
znaczniewyższychzpowoduwidocznychgdzieniegdziebiaławych,skalistych
klifów,wpadającychwprostdowody.Częściejjednakpokrytelasamizbocza
łagodnieopadająkudolinie,wktórejznajdujesięBosfor.Wstarożytności
iwśredniowieczu,azatemprzeduprzemysłowieniemigęstymzaludnieniem
okolicKonstantynopola,lasówwzdłużBosforubyłozdecydowaniewięcej.
Dziśtworząonezwartykompleksjedyniewzdłużpółnocnychbrzegówtej
3TeorięwielkiegopotopuprzedstawilidwajuczenizUniwersytetuColumbia,William
RyaniWalterPitman,stądteżnazywasięjąteoriąRyana–Pitmana.Por.W
.Ryan,W
.Pitman,
AnAbruptdrowningoftheBlackSeaShelf,„MarineGeology”1997,t.138,s.119–126.
