Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
16
PowstanieKonstantynopolaijegodziejeodIVdopoczątkuVIIw.
rybackich,zagrożeniembyłyzmienneprądy.Tużpodpowierzchniąpłynie
dośćszybkiisilnyprądczarnomorski(osiągaprędkośćczterechwęzłów),ale
wwielumiejscach,głównieprzybrzegach,wokółzatok,załamujesię,wsku-
tekczegopowstająwiry.Tezkoleiwytwarzająlokalnesilneprądyokierunku
przeciwnymdoprądupowierzchniowego.Zresztąnawetitengłównyprąd
bywaniestabilny.Porywistywiatr,wiejącyzpołudnia,możezłatwościąod-
wrócićjegobieg.Poustaniuwichurywodapowracadonormalnegostanu.
Jednaknawetprzysłonecznejibezwietrznejpogodziewwodzieczyhajeszcze
inneniebezpieczeństwo–nagłębokościmniejwięcejczterdziestumetrów
przemieszczasiębardzogęstyisłonyprądśródziemnomorski.Toczywodęod
stronymorzaMarmaradoMorzaCzarnego,zatemwodwrotnymkierunku
niżpłytkiprądczarnomorski.NastępniedocieradowybrzeżyMorzaCzarne-
go,alenieuchodzidoń,odbijasiębowiemodpodwodnychprogówskalnych.
Tumieszasięzwierzchnimiwarstwamiwody,zktórymiodpływazpowro-
temwstronęmorzaMarmara.Niemniej,zanimdotrzenakońcowerafy,ma
olbrzymiąmoc.Siecirybackierzuconezbytgłęboko,właśniewjegotoń,mogą
pociągnąćnawetsporychrozmiarówłódźwkierunkuMorzaCzarnego,mimo
żewrazzprądempowierzchniowympowinnapłynąćkumorzuMarmara5.
ZanimwodyBosforuznajdąujściewszerokichbrzegachmorzaMarmara,
łącząsięznurtemZłotegoRogu.Obecnazatokawczasachprehistorycznych
byłaprawdopodobnierzeką,adokładniej–estuarium,czylirozszerzającym
sięunasady,lejkowatymujściemwodysłodkowodnejdomorza.Jeślipatrzy
sięzwysoka,jejkształtmożeprzypominaćstarąorientalnąszablę,mającą
lekkowykrzywioneostrzeiszerokągłownię–broń,którązwanokiedyś
wPolscebułatem.Grekomnatomiastkształttenprzypominałróg.Takiej
nazwynajczęściejużywali,takateżwniemalniezmienionejformieprzetrwa-
ładodziś.
Zbliskawidaćwmiaręregularnąliniębrzegową,nieposzarpanąlicznymi
cyplamiipozbawionąwiększychzatok.PoczątekZłotegoRoguznajdujesię
mniejwięcejosiemkilometrówpowyżejmiejsca,wktórymwodyzatokimie-
szająsięzBosforem.Dwieniewielkierzeki,nazywanewczasachbizantyń-
skichCydarosiBarbyzes,uchodzątamdoZłotegoRogu.Pierwszabierze
początekwokolicachdzisiejszegomiasteczkaBoğazköy,leżącegookołodwu-
dziestupięciukilometrównapółnocnyzachódodcentrumStambułu.Stru-
mykibiegnącestokamigóryAkpinar,wznoszącejsięjeszczedalejnapółnoc,
niedalekobrzegówMorzaCzarnego,dająpoczątekdrugiejznich.Zanimobie
wpadnądoBosforu,zdążąjeszczewchłonąćniezliczonąliczbęmniejszych
5RóżnekoncepcjepowstaniaBosforuorazogólną,fizycznącharakterystykętejcieśniny
przedstawiłJohnFreely(TheBosphorus,Istanbul1993,s.1–6),amerykańskifizyk,wykładowca
UniwersytetuBosforskiegowStambule,wybitnyznawcahistoriitegomiasta,autorkilkuprze-
wodnikówpostolicyimperiówBizantyńskiegoiosmańskiego.Por.takżeM.Kormann,J.Neu-
mann,SubsurfaceCountercurrentintheBosphorusAlreadyKnownto6thCenturyA.D.ByzantineFisher-
men,„OceanDynamics”1985,t.38,s.189–190.
