Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
18
PowstanieKonstantynopolaijegodziejeodIVdopoczątkuVIIw.
Obietearteriemiałyolbrzymieznaczeniestrategiczne.ŁączyłybowiemItalię
icałyZachódImperiumzjegowschodnimiprowincjami.Drugaznichstano-
wiłanajkrótszyinajszybszyszlak,częstowykorzystywanyprzezrzymskie
wojsko,wiążącyprowincjeleżącenadśrodkowymbiegiemDunajuzKon-
stantynopolem(stądinnanazwatejdrogi–viamilitaris).Pewnąrolęodgry-
wałatakżedrogabiegnącawzdłużzachodnichwybrzeżyMorzaCzarnego,
którałączyłabizantyńskąstolicęzdeltąDunaju,adalejzestepowymobsza-
rempółnocnychwybrzeżyakwenuczarnomorskiego.Niądocieralidomiasta
nadBosforemróżnorodnikoczownicyazjatyccy.PodrugiejstronieBosforu,
wAzjiMniejszej,istniałagęstasiećdrógpamiętającychjeszczeczasykrólów
hellenistycznych.UtworzenieKonstantynopolawydatnieprzyczyniłosiędo
wzrostuznaczeniakrótkiegoodcinkałączącegonowemiastozNikomedią
wBitynii(obecnieizmitwTurcji).Stąddrogiprowadziływróżnychkierun-
kach:dowschodniejczęściAzjiMniejszejidalejdoArmenii,nazachód
–wstronęwybrzeżaMorzaEgejskiegooraznapołudnie–doAntiochii,naj-
większejmetropoliiSyrii7.
OdukończeniamurówTeodozjusza(pierwszapołowaVw.),stolicaCe-
sarstwaBizantyńskiegozajmowałaobszarprzypominającykształtemtrapez.
Jegodłuższąpodstawęwyznaczaprzebiegmurów,krótszą–liniabiegnąca
wzdłużwybrzeżamorzaMarmara,odmiejscazwanegodziśPrzylądkiemSe-
raju(SarayBurnu)wstronęlatarnimorskiejstojącejnaobrzeżachparkuna-
zywanegowspółcześnieGülhane.BrzegiZłotegoRogu,adokładniejlinia
łączącaEyüpzPrzylądkiemSeraju,zakreślanatomiastpierwszeramiętego
trapezu;drugiewskazujeprostapoprowadzonamiędzylatarniąmorską
wGülhaneatwierdząSiedmiuWieżwmurachteodozjańskich.Wewnątrz
trapezuterenlekkofaluje,wznosisiękuniewysokimwzgórzomiopada
wniegłębokiedoliny–widoktoprzyjemnydlaoczu,szczególnietych,które
przywykłydopłaskiegokrajobrazupołudniowejTracji8.
7SiećdrógprowadzącychdoKonstantynopolaprzedstawiadokładnieBarringtonAtlasofthe
GreekandRomanWorld,ed.R.J.A.Talbert,Princeton2000,s.49–51(przebiegviaEgnatia),s.52
(drogiwnajbliższejokolicyKonstantynopola,wtymodcinekwiodącydoNikomediioraztracki
odcinekviadiagonalis),s.21–22(viadiagonaliswTracjiiwMezji).Ogólnie,alerzeczowo,nate-
matdrógnaBałkanachiwAzjiMniejszejpor.J.Wielowieyski,NadrogachiszlakachRzymian,
Warszawa1984,s.150–152i156–158.Więcejodrogachmałoazjatyckich–por.np.E.Dąbrowa,
RozwójrzymskiejsiecidrogowejwAzjiMniejszejwdobiewczesnegocesarstwa,[w:]Prowincjerzymskie
iichznaczeniewramachImperium,red.M.Jaczynowska,J.Wolski,Wrocław–Gdańsk1976,s.9–28.
Podstawowestudiumnatematviamilitaris–K.J.Jireček,DieHeerstrassevonBelgradnachKonstan-
tinopelunddieBalkanpässe.EineHistorisch-GeographischeStudie,Prag1877.Odrogachbałkańskich
wogóle–por.np.G.Škrivanić,RomanRoadandSettlementsintheBalkans,[w:]AnHistoricalGeog-
raphyoftheBalkans,ed.F
.W
.Carter,London–NewYork–SanFrancisco1977,s.115–145.
8Wtymmiejscuuwaganatematmetodyprzyjętejprzezemniewdalszejczęścitekstu.
OpisujęKonstantynopolwedługpołożeniawzgórz,odpierwszegodosiódmego.Przykażdym
wzgórzupróbujępodawaćnajbardziejcharakterystycznebudowleznajdującesięnanim,przede
wszystkimwczasachbizantyńskich,niekiedywtureckich.Cóżjednakdokładniejoznaczająowe
czasybizantyńskie?NiektórekościołypowstałyjużwIVstuleciu,innewX,ajeszczeinne
