Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.1.Miastonasiedmiuwzgórzach
19
Pierwszewzgórzeleżynacypluostrowrzynającymsięwwodymorza
Marmara.Północnągranicętegowzgórzawyznaczaobecniedworzeckolejo-
wySirkeci;południową–rejonKadirgaLimani.Napłaskimiszerokimszczy-
cie(około40mn.p.m.)pionierscyosadnicywybudowaliakropol,auprogu
epokibizantyńskiejstanąłtupałaccesarski.Prowadziładoniegomonumen-
talnabrama–Chalke(bramaBrązowa)–stojącaprzywielkimplacuzwanym
Augustejon.TużprzynimstałytakżewielkiełaźnieZeuksipaorazMilion,
czylibudynek,odktóregoodmierzano,jakniektórzysądzą,odległośćdonaj-
dalszychnawetzakątkówpaństwa.Niedalekoznajdowałsięhipodrom,jeden
znajwiększychwcałymImperium,atakżesiedzibasenatuiprefektamiasta.
Turównieżwzniesionokościołyodgrywająceznaczącąrolęwżyciureligij-
nymKonstantynopola:katedręMądrościBożej(HagiaSofia),kościółPokoju
Bożego(HagiaEirene)orazkościółśw.św.SergiuszaiBakchusa.Tuwłaś-
niebiłosercebizantyńskiejstolicy.Obecniewiększączęśćwzgórzazajmuje
zabytkowypałacsułtanówtureckichwrazzprzylegającymidoniegoogro-
dami.Naprzeciwkokonstantynopolitańskiejkatedrywznosisięnatomiast
monumentalnymeczetsułtanaAhmedaI,znanylepiejpodnazwąBłękitne-
goMeczetu9.
Nazachódodpierwszegowzniesieniaznajdujesiędrugie,niecomniej
rozległeiniecowyższe(około50mn.p.m.)odpoprzedniego.Wczasachbi-
zantyńskichnajwyższepartietegowzniesieniaprzecinałaMese,czyligłówna
arteriakomunikacyjnastolicy,przyktórejulokowanoForumKonstantyna.
Nazachódodtegoplacu,nazboczachdrugiegowzgórza,widniałainna
budowlacharakterystycznadlagreckichmiast–Tetrapylon,atużprzyniej
–wXIII.Wszystkieznalazłysięwmoimtekście.Postępującwtensposób,niebyłemwcaleory-
ginalny.MonumentalnainiezastąpionaksiążkafrancuskiegobizantynologaGilbertaDagrona
(Naissanced’unecapitale.Constantinopleetsesinstitutionsde330à451,Paris1974)obejmujepierw-
szepółtorawiekudziejówKonstantynopola,niemniejzawieramapę,naktórejzaznaczonobu-
dynkipowstałetakżewznaczniepóźniejszymokresie.Przyopisieposzczególnychwzgórzstara-
łemsięzidentyfikowaćnajbardziejcharakterystyczneirozpoznawalnekonstrukcjebizantyńskie,
bezwzględunaczasichpowstania.
9Wiadomościtopograficzne,opisnajważniejszychzabytkówzokresówbizantyńskiego
iosmańskiegoorazlokalizacjękażdegomonumentu,placu,ulicyoparłemnakilkupodstawo-
wychopracowaniach.WykorzystałemnajbardziejznanedziełoJ.Freely’ego(Strollingthrough
Istanbul.AGuidetotheCity,Istanbul2001).Tentytułtoklasyk,wswoimszkicupowołujęsięna
jegosiódmewydanie.Większąprecyzjęwkwestiachtopograficznychwykazujetekstparexcellence
naukowy,piórafrancuskiegohistorykaRaymondaJanina(Constantinoplebyzantine.Développement
urbainetrépertoiretopographique,Paris1964).Wymienianeprzezemniekościoły,fora,cysterny,
bramyipałaceujętesątuhasłowowramachrozdziałupoświęconegokonkretnejgrupiemiejsc
bądźwrozdzialeomawiającymposzczególnedzielniceKonstantynopola.Turównieżznajdujesię
wstępny,aledośćobszernyfragmentpoświęconygeografiitegomiasta.Wpracytejznalazłem
takżewiadomościnatematWyspKsiążęcych.KsiążkaR.Janinazaopatrzonajestrównieżwmapy
fizyczneihistoryczne.NaderużytecznabyłatakżepracaWolfgangaMüllera-Wienera,Bildlexikon
zurTopographieIstanbuls.Byzantion–Konstantinupolis–IstanbulbiszumBeginndes17.Jahrhunderts,
Tübingen1977,bogatowyposażonawmateriałykartograficzne.Korzystałemtakżezdokładnego
planuwspółczesnegomiasta(Istanbul.Stadtplan.1:10000,Vienna2009,freytag&berndt).
