Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
34
RozdziałI.Polskikonstytucjonalizmijegoźródła
narodoweprawozwyczajowestanowionam.in.częśćpolskiegoporządkuprawne-
gonamocyart.9KonstytucjiRP].Niejestprzypadkiem,żepowojennekonstytucje
państwdemokratycznych(wychodzącychspodokupacjihitlerowskiejlubuzyskujące
niepodległośćwskutekdekolonizacji)powtarzałydośćwierniekatalogprawpodsta-
wowychukształtowanywsystemieONZ.Toprzesunięcieakcentównaochronępraw
jednostkiigłębszezakorzenieniewładzypaństwowejwzasadziesuwerennościnarodu
przesądziłoodopełnieniuideikonstytucjonalizmu.Otworzyłotorównocześnieszereg
sporówidyskusji,gdzieprzebiegagranicapomiędzypaństwemkonstytucyjnym(nza-
ledwie”posiadającymkonstytucję)apaństwemwdrażającymideękonstytucjonalizmu
wuprzedniopodanymznaczeniu.
Wdyskursienaukowympojawiająsięnawetpropozycje(M.Tushnet),bywzorem
politologiiotworzyćsięnaninnewarianty”konstytucjonalizmu,którenieodzna-
czająsiębynajmniejtaksilnymprzywiązaniemdorządówprawa,rozliczalnościwładz
publicznychczyposzanowaniaprawczłowieka.Byćmożejesttowyrazempewnego
realizmunaukiprawakonstytucyjnego,leczgrozirelatywizacjąkonstytucjonalizmu.
RacjęmaRyszardPiotrowski,twierdząc,żeużywaniepojęciandemokracjanieliberal-
na”możemiećpodobneintencje(iobynieskutki)coużywaniepojęcianautorytar-
nykonstytucjonalizm”
.Obapojęciasłużąracjonalizacjiiobudowaniagórnolotnym
słownictwempraktyknaruszającychnormatywneiideologiczneramykonstytucjo-
nalizmu.Autorytaryzmniemożebyćkonstytucjonalizmem,leczchętniesięgapoto
sformułowanie,abysiędoniegoupodobnićnaużytekpolitykiwewnętrznej,azwłaszcza
międzynarodowej.Istniejeistotnaróżnicapomiędzypaństwemurzeczywistniającym
ideękonstytucjonalizmuapaństwemdziałającymzgodniezkonstytucją,comożemy
zilustrowaćnastępującymiprzykładami.
Przykład1:Wyobraźmysobie,żekonstytucjazawieraklauzulęudzielającąprezydentowi
lubinnemuszefowiegzekutywydyskrecjonalnejkompetencjidonzatrzymaniaitorturo-
waniaosóbniepożądanychlubpodejrzanychoterroryzmbądźsprowadzenieinnegonie-
bezpieczeństwadlażywotnychinteresównarodu,zaśpostanowienieniepodlegajakiejkol-
wiekkontroli”.
Przykład2:Konstytucjazawieraklauzulęnniktniemożebyćpoddanytorturomaniok-
rutnemu,nieludzkiemulubponiżającemutraktowaniuikaraniu.Zakazujesięstosowania
karcielesnych”.Parlamentuchwalaustawę,którazezwalaprezydentowilubpremierowi
napoddaniepodejrzanegooterroryzmlubinnądziałalnośćwywrotowąnrygorystycznym
technikomprzesłuchań”,zaśpostanowieniejestnatychmiastwykonalneipodlegajedynie
kontrolinastępczejsądu.
Wpierwszymprzykładziemamydoczynieniazwładząwykonawcząpozbawionąja-
kiejkolwiekkontroliimogącązłatwościąłamaćpodstawowyzakazwynikającyzprawa
międzynarodowego(np.art.5PowszechnejDeklaracjiPrawCzłowieka,art.3Konwencji
Genewskichz1949r.,art.3EKPCz,art.7MPPOiP),wskazującnazgodnośćtakich
