Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.Pojęcieiklasyfkacjakonstytucji(MichałBernaczyk)
53
XVIIIw.łacińskiesłowoconstitutio(pojawiającesięrelatywniewcześniewhistorii
Europy)zaczęłotracićswójzwiązekzpierwotnymdesygnatem.OtóżwXVI-XVIIIw.
słowonkonstytucja”niemiałowielewspólnegozdzisiejszymznaczeniem,natomiastbyło
bliższewspółczesnemupojmowaniuustawylubustawodawstwa.Konstytucjaoznaczała
kodyfikacjęwąskiejdziedzinyprawa(np.prawakarnegowConstitutioCriminalisBam-
bergensisz1507r.,ConstitutioCriminalisCarolinaz1532r.lubConstitutioCriminalis
Theresianaz1768r.;wPolsceodXVIw.stosowanopojęcienkonstytucjisejmowych”
,
któredziśnazwalibyśmyustawami).
Połączenienazwyzeszczególnymzakresemregulacji(bądźcobądźznanymówczesnej
Europiejakoprawazasadnicze,legesfundamentales)maskowałyjednakkamieńmilowy
wrozwojuprawakonstytucyjnego:legitymizacjęnowegoporządkubudowanegowpo-
rewolucyjnejAmeryceiFrancjiprzypomocynadrzędnejmocyprawnejkonstytucji.
Wliteraturzetrafniepokreślono,żeupadekmonarchiiabsolutnejwrewolucyjnejFran-
cjibyłjednocześnieupadkiemporządkuinspirowanegośredniowiecznymmodelem,
wktórymobowiązywanieprawabyłościślepowiązanezosobąmonarchyireligijnym
uzasadnieniem.Wmomenciedrastycznejzmianymodelusprawowaniawładzyprawo
musiałostaćsięwyłącznieproduktempolitycznejwoli,zbiorowegokonsensusu,ajak
słuszniepodkreślaD.Grimm,wywołałotozasadniczepytanieroztrząsanewnauce
prawaprzezkolejnestulecia:jakprawowywodzącesięzprocesupolitycznegomoże
jednocześnieustanawiaćdlaniegoograniczenia?(D.Grimm,Types...,s.102).Odpo-
wiedźnatopytanieprzyszłajakowypadkowadwóchczynników.Pierwszybyłnawskroś
oświeceniowy,wynoszącnapierwszyplanzgodęrządzących,przywoływanąnajczęściej
jakometaforycznaumowaspołeczna.Drugimczynnikiembyłarecepcjahierarchicz-
negopodziałunormnaboskieipodporządkowaneimnormyświeckie,któryuległ
swoistejsekularyzacji.Tokonstytucjamiałastaćsięnnormąnorm”
.Wefekcieprawo
pozytywne(stanowioneprzezpaństwo)oznaczałokoniecznośćwyodrębnieniadwóch
kategorii:ntakiej,którawywodziłasięodludulubzostałaprzypisanaludowiwiążąc
władzępubliczną,oraztakiej,którapochodziłaodwładzypublicznejiwiązałalud.
Pierwszanormowałatworzenieistosowaniedrugiej.Prawozaczęłopodlegaćprawu”
(woryg.Lawbecamereflexive;D.Grimm,Types...,s.103).
Zacznijmyodzagadnienia(mogłobysięwydawaćnajprostszego),jakimjestnietylespi-
saniekonstytucji,ileprzełożenietekstuprawnegowzamkniętąstrukturęznaczeniową.
Dokumentprzecinasporycodobrzmieniaprawa,zachowujewartośćdowodową,awręcz
stajesięspoiwemtożsamości,zabytkiemkultury(np.eksponowanewwaszyngtońskim
NationalArchiveskartyKonstytucjiUSAlubtrzyunikatoweegzemplarzeKonstytucji
3majaprzechowywanewArchiwumGłównymAktDawnych).Konstytucja,czerpiąca
ztechnikstanowieniaisystematykiinnychpraw(głównieustaw),musiposiadaćjakąś
utrwalonąformę,stądpodziałnakonstytucjepisane(zwaneteżformalnymi,utrwalone
wdokumenciepochodzącymodpodmiotuposiadającegokompetencjęprawotwórczą)
orazniepisane(normyukształtowanewformieprecedensu,prawazwyczajowego).
