Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Międzydwiemakonstytucjami:kilkauwagospecyficepolskiejciągłościizmianysystemowej
17
5.Przypadekpolskipokazuje,żeporozumieniapolitycznezawarteprzy
HOkrągłymStole”niemiałycharakterurewolucyjnego,godzącegowsamąistotę
ustrojurealnegosocjalizmu.Wynikałotoprzedewszystkimztrudnościdokonania
oceny:nailesilnyjestjeszczereżimijakichatrybutów(np.siłowych)możeużyć
wobecopozycjiispołeczeństwa,azdrugiejstrony–zobawywładzy,żejeślinie
zgodzisięnaograniczone,choćjednocześniedalekoidąceustępstwa,tozaowo-
cujetootwartymbuntemspołecznym(któregoprzedsmakpoczułreżimwiosną
ilatem1988r.).Wypracowanozatemkompromisowąkoncepcjęustrojową,która
zamykasięwpojęciusocjalistycznejdemokracjiparlamentarnej19.Dopodstawo-
wychelementównowegoładuustrojowegonależałozaliczyć:
1)
Ewolucyjnycharakterprzemian.Byłtoswoistysystemzabezpieczeńprzed
zbytradykalnymidziałaniamiopozycji,któremogłybyzagrozićpozycjiPol-
skiejZjednoczonejPartiiRobotniczejwwymiarzepolitykiwewnętrznejlub
geopolitycznejpozycjiPolski.Oewolucyjnymcharakterzeprzemianświad-
czyłteżkontraktwyborczy,wedlektóregowyborydoSejmumiałysięodbyć
woparciuoumowędotyczącąpodziałumandatów(wprzypadkuSenatu
przewidzianocałkowiciewolnewybory).Dopieronastępnyparlamentmiałby
byćukształtowanyprzezHwolęwyborców”20.
2)
Pluralizmmyślipolitycznejwkształtowaniupolitykipaństwowej.Należyto
rozumiećjakoprzełamaniemonopolumyślimarksistowsko-leninowskiej,
czyliprzewodniegoHimpulsu”mechanizmówpaństwowych.Porozumienie
okrągłostołowepluralizmwartościimyślipolitycznejwistocieograniczało
donajważniejszychpodmiotówdialogu:PZPR,ZSL,SD,HSolidarności”oraz
Kościołakatolickiego.
3)
UtrzymaniezasadyprzewodniejroliPZPR,leczzdefiniowanejodnowa–
wwarunkachwspomnianegopluralizmumyślipolitycznej,zalegalizowania
opozycjiorazwprowadzeniaograniczonegopluralizmuorganizacjispo-
łeczno-politycznych(związkówzawodowychistowarzyszeń,leczniepartii
politycznych).WpraktyceprzewodniaikierowniczarolaPZPRmiałabyć
realizowanazapośrednictwemnowoutworzonegourzęduprezydentazwład-
czymzakresemkompetencji.
4)
Utrzymaniezasadyjednolitościwładzypaństwowej.Zaistotneuznanospe-
tryfikowaniezasadydominacjiSejmuPRLwsystemieorganówpaństwowych.
Sejmbowiem,zpunktuwidzeniaustrojowego,uznawanybyłzanajwyższą
emanacjęwolisuwerena,natomiastzpunktuwidzeniapolitycznego,miał
byćwciążizbąkontrolowanąprzezobózPZPR–ZSL–SD.Rozwiązanieto
jużwmomenciezaistnieniadotkniętezostałoistotnymiproblemaminatury
19Zob.szerzejnatentemat:T
.Słomka,Socjalistycznademokracjaparlamentarna:granice
porozumieniaustrojowegow1989r.,HStudiaPolitologiczne”2009,vol.15.
20T.Mołdawa,Konstytucjepolskie…,s.287.
