Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
42
wprzypadkusystemuangielskiegostanowićpodstawęroszczeniajednostki
względempaństwa53.
Ztwierdzeniamiprof.Rostworowskiegowramachprowadzonychwykła-
dówpolemizowalijegouczniowieiwykładowcyszkoły:MaciejStarzewski
iMarianJedlicki.Tenpierwszyodwoływałsiędosystemunormatywnego
aktówprawafrancuskiegoistarałsięwykazać,żewstopniunajpełniejszym
realizujeideałydemokracjipartycypacyjnej54,Jedlickinieodwoływałsiędo
wartościicharakteruaktównormatywnych,leczwykorzystywałswojedo-
świadczeniehistorykapaństwaiprawaiwsposóbbezpośredniodnosiłsię
dotezyRostworowskiegonatematwyższościbrytyjskiejtradycjiiinstytucji
państwowych.Stwierdzał,żeFrancjaXIXiXXw.niejestkrajemekspery-
mentów,któryniezdołałwykształcićwłasnejtradycjipolitycznejiwktórym
systemyzmieniałysiękolejnobezżadnejwewnętrznejanilogicznejkoniecz-
ności.UważałzanieuprawnioneitwierdzenieRostworowskiego,jakobyżycie
publicznewAngliirozwijałowzgodziezwyznaczonymitradycjązałożenia-
miigdziepomiędzyposzczególnymitrybamimachinypaństwowejmiałaby
panowaćnajzupełniejszaharmonia55.
Jedlickiuważał,żefrancuskatradycjakonstytucyjnajestniemniejzna-
czącaniżangielskaiwyróżniłtrzyzasadniczetendencjewrozwojuhistorycz-
nymFrancji,któreznalazłyodbiciewinstytucjachustrojowychicharakterze
politycznympaństwafrancuskiego.Pierwszawyrażałasięwdążeniudozjed-
noczeniawszystkichterytoriówfrancuskichwjednącałośćiwchwiliwybu-
churewolucjikonsolidacjaorganizmupaństwowegostanowiłajużzamknięty
etapwhistoriikraju.Drugatendencjazmierzaładostworzeniajednolitego
systemucentralnejadministracjiistanowiławyraźnącechęwładzymonar-
szej.OdrodziłasięonazasprawąNapoleona,któryzdaniemJedlickiegopo-
trafiłodczytaćduchanarodowegoipragnieniespołeczneistnieniawyraźnie
zarysowanejiskutecznejwładzywykonawczej.Trzeciatendencjaobjawiała
sięwchęcizniwelowaniaprzewagiwarstwuprzywilejowanychijeszczeza-
53
Ibidem,s.20-21.
54
StarzewskiwyrażałpoglądodmiennyodRostworowskiego.WjegoocenieDeklaracja
głosiwyraźnierepublikańskiehasła,akonstytucjajestnapisanajęzykiemtakzwięzłym,żemo-
głabyzostaćwyrytanatablicachwystawionychprzedparlamentem,cozresztągłosiłjejostatni
artykuł.ZwykładówStarzewskiegoprzebijawiarawwartościdemokratyczneiprawaczłowie-
ka.Konstytucjafrancuskaz1793r.stanowiładlaniegourzeczywistnienieideisuwerenności
narodu,wedługktórejpartycypacjaspołecznaobejmowałaogółobywatelifrancuskich,atakże
cudzoziemców,którzymoglizostaćobywatelamikrajuporokumieszkaniaipracyweFrancji.
PodsumowywałStarzewskiswojąopinięnatematKonstytucjiz1793r.słowami,żestarałasię
onachoćwczęścizbliżyćdoideałudemokracjiwpierwotnymtegosłowaznaczeniu,toznaczy
poprzezsprawowaniewznacznymstopniuwładzywykonawczejiustawodawczejprzeznaród;
M.Starzewski,RozwójkonstytucjonalizmuweFrancji,Kraków1930,s.10a-11a.
55
M.Z.Jedlicki,WspółczesnaFrancjaiBelgia-ustrójparlamentarnyiżyciepolityczne,
nakłademKołaUczniówiAbsolwentówSNP
,
Kraków1934,s.1.
