Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
44
rzeniewmoralnościchrześcijańskiej,którastałasięimpulsemzjednoczenia
narodówkulturyjęzykaangielskiego59.
UważałKrzyżanowski,patrzączperspektywypowojennej,żeostatnie
pięćdziesięcioleciespowodowałowzrostpoczuciawspólnejtożsamościkul-
turowej,solidarności,pokrewieństwaiwspólnotyinteresówpomiędzyWielką
BrytaniąiStanamiZjednoczonymi.Pokazywał,naczymtenwspólnyanglo-
saskiładsięopierał.Wśródnajważniejszychczynnikówwymieniałpodobny
sposóbrozumieniaidziałaniaprawacommonlaw,którebyłotaksilnieugrun-
towanewśródspołeczeństwanglosaskich,żefakt,iżwStanachZjednoczo-
nychpowszechnybyłkultkonstytucjipisanej,awWielkiejBrytaniikonsty-
tucjabyławciążtylkoniespisanymprawemzwyczajowym,nieprowadziłdo
rozbieżnościwpojmowaniu,czymjestpraworządność.Krzyżanowskiuzna-
wał,żedziałaniapolityczneAnglosasównosząznamionaprawdziwejcnoty
wstopniuowielewyższymniżuinnychnarodów,łączyichtożsamośćideału
demokratycznego,silnieugruntowanawumyśleisercachobuspołeczeństw,
atakżepoczuciezdrowegorozsądkuwśródmasicechującaobasystemyde-
mokratycznepraworządność60.Krzyżanowskirelacjonowałstudentom,jak
państwawspólnotyanglojęzycznejprzedkładajądobryobyczajikompromis
wramachwspólnotyponadsurowysystemnakazówizakazówustawowych,
charakterystycznychdlakulturyprawnejEuropykontynentalnej.
Praworządnośćanglosaskaopierałasięwtymujęciunazasadachdobrej
wiary,słuszności,poszanowaniuumów,comiałoemanowaćnazasadystoso-
waneprzezAnglosasówwpolitycemiędzynarodowejistanowićprzeciwień-
stwopostawyniemieckiej.WmiejscebrutalnejsiłyAnglosasiproponowali
właśnietraktowanąjakoideałpraworządność.Stądwłaśnie-wyjaśniałKrzy-
żanowski-bierzesiętendencjadorozszerzaniasądownictwarozjemczego
wsporachmiędzynarodowychielastycznepodejścieAnglosasówdoprawa,
uwzględniającezmiennośćukładówwrelacjachmiędzyludzkich.Krzyża-
nowskiuważał,żewłaśnieelastycznośćstosowaniaprawa,anienadmierna
isztywnajegokodyfikacjasprzyjapraworządności.Mówił,żenormynazbyt
sztywneograniczająswobodęiniesłużąporozumieniupomiędzyludźmiczy
państwami61.Praworządnośćanglosaską,opartąnaposłuszeństwietakro-
zumianemuprawu,przeciwstawiałniemieckiemumodelowiposłuszeństwa
wobecprzełożonych,wktórywpisanebyłyzagrożeniaautorytarne62.
59
A.Krzyżanowski,WiekXX.Zarysdziejównajnowszych,WydawnictwoEugeniuszaKuthana,
Warszawa1947
60
61
Ibidem,s.
Ibidem,s.
,s.
219.
220-222.
224.
62
Towłaśnietakirodzajnadmiernegoposłuchuwobecwładzyułatwiłjegozdaniem
Hitlerowiurzeczywistnieniezbrodniczychzamierzeń.ModelanglosaskizdaniemKrzyżanow-
skiegotakąmożliwośćwykluczał.
