Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
WPROWADZENIE
Oczywiściezawszemożemypostawićsobiepytanie,czywszyscydu-
chowni,którzypopadliwwadliwość,dokonującczynówniezgodnych
zprawemkanonicznym,występowaliodrazupodyspensę?Amożececho-
wałichdalekoidącypragmatyzm,jaknp.ZbigniewaOleśnickiego,który
dopieropowyborzenabiskupstwokrakowskiew1423r.ikonieczności
przyjęcianajpierwświęceńkapłańskich,anastępniebiskupichDprzypo-
mniał”sobie,żeprzedwielomalatypopełniłczyny,którebezwątpienia
wymagałypapieskiejdyspensy.Powstajetakżepytanieoprawdziwośćtych
opisywanychsytuacji?Czyrzeczywiściemamydoczynieniazprawdziwy-
mihistoriami,jakchceArnoldEsch,tytułująctakswojąksiążkę,równo-
cześniejednakwyrażającwjejtreściszeregwątpliwościwtymzakresie18.
Jednojestpewne:bardzotrudnodokonaćkrytycznejweryfikacjipraw-
dziwościowychopowieści.Jednakfakt,żebyłyonesporządzaneirozpa-
trywanepodwarunkiemveritatisprecispozwalasądzić,żeprzedstawiane
historieukazywałyzwykleprawdziwewydarzenia.Nawetjednak,jeżeli
niezawszetakbyło,toniezmieniatowartościomawianychźródeł.Mamy
bowiemdoczynieniazzachowanymiwyjątkowymiobrazamicodziennych
wydarzeńiroliodgrywanejwnichprzezduchownych,zichdramatyzmem
iemocjonalnością,zrozterkamiwzakresieinterpretacjiprawakanonicz-
nego,aniekiedytakżezniezwykleciekawymirozmowamiprowadzonymi
wróżnychsytuacjach.Wszystkotopokazuje,żemamydodyspozycjiźró-
dłaabsolutniewyjątkowe,którezpewnościąwzbogacąnaszepostrzeganie
średniowiecznegoduchowieństwa.
Monografiatastanowiswoistepodsumowaniemoichdotychczaso-
wychzainteresowańpapieskimidyspensamizarównozpunktuwidzenia
ukazaniaaspektówprawnych,obowiązującychprzyichudzielaniudla
duchownych,jaki–amożeprzedewszystkim–opisuróżnychobsza-
rówżyciacodziennegoduchowieństwa,którezostałyzawartewichtreści.
Badaniaaspektówprawnychzwiązanychzudzielaniempapieskichdys-
penspozwoląnapokazanie,wjakisposóbklerpodchodziłdotegotypu
dyspenswkontekścierozumieniaiprzestrzeganiaprzezeńobowiązują-
cegogoprawakanonicznego.Rozważaniomprawnymbędąoczywiście
18
A.Esch,WahreGeschichtenausdemMittelalter,s.13–14(DDabeihörenwirbisweilenan
dereigentlichenAussage-IntentionderQuellenvorbeiaufDinge,diedieseMenschengar
nichtsagenwollen,diesieabersagenmüssen,umsagenzukönnen,wassiesagenwollen”).
17
