Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Rozdział1.Kontrolarealizacjizobowiązańpodatkowych-zagadnieniaogólne
wiecznyspóroto,cobyłopierwsze-społeczeństwoczypaństwo.Trzeba
pamiętać,żeprzypisywaneArystotelesowitwierdzenie,jakobytopaństwo
byłokategoriąpierwotnąwodniesieniudojednostkiispołeczeństwa5,
związanejestraczejwdużejmierzezpewnąideąpaństwa,stanowiącąele-
mentcharakterologicznywpisanygłębokownaturęczłowieka,sprawiający,
żeczłowiekjestzeswejnaturyistotąpaństwową6.Pierwotnycharakter
państwaznajdujetutajswójwyrazniewinstytucji,alewswegorodzaju
pierwiastkupaństwowościtkwiącymwnaturzeczłowieka.Podobnywyraz
majątakżepóźniejszeteorieidącewkierunkuarystotelejskim,takiejak
choćbyteoriaG.Hegla,uktóregopaństwowpewnymsensiepojmowane
jestjakoobiektywnakategoriaznajdującasięponadwszystkim,przyjmując
postaćideietycznejczyideiabsolutnej7.Spojrzeniatakieniestajątakna-
prawdęwsprzecznościzteoriąpochodzeniapaństwaodspołeczeństwa.
Wspomnianywyżejpierwiastekczyniącyzczłowiekaistotępaństwowąmógł
byćoczywiściesiłąsprawcząpopychającąjednostkędostworzeniapaństwa,
niemniejjednakbyłwyłącznieideą,amożenawettylkocechącharakteru
gatunkuludzkiego.Bezpośredniąprzyczynąpowstaniapaństwamogłabyć
tylkoaktywnośćsamejjednostki,przyjmującanp.postaćswoistegoaktu
sprawczego,jakimbyłaumowaspołeczna.
Pierwszeprzejawyideiumowyspołecznej,wskazującenadwajejzasadnicze
elementy,możnazaobserwowaćjużwczasachstarożytnych.Protagoras
zAbderyuważał,żepaństwojestrezultatemzgodyjegoobywateli8.Platon
stwierdził,żepowstaniapaństwanależydopatrywaćsięwmomencie,
wktórymludzieniebylijużwstaniezaspokajaćswychpotrzebsamodzielnie9.
Jużtylkowtychdwóchtwierdzeniachmożnadostrzecprzyczynępowołania
państwaiformę,wjakiejsiętodokonało.Przyczynąjestokreślonasytuacja,
zmuszającajednostkędopodjęciainicjatywywtymkierunku,wyznaczająca
cel,którymasięwtensposóbzrealizować,aktóremujednostkaniemoże
podołaćwodosobnieniu.Formąjestszerokorozumianazgoda,awięcrodzaj
układu,porozumieniamiędzyjednostkami.
5Tamże,s.11.
6Zob.J.Justyński,Historiadoktrynpolityczno-prawnych,Toruń2000,s.73.
7Tamże,s.296.
8Tamże,s.60-61.
9Tamże,s.67.
18
