Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.1.Kontrolarealizacjizobowiązańpodatkowych...
strzeganieregułgrywarunkowałosens,dlaktóregojednostkizaczęłytworzyć
państwo.
J.Benthamupatrywałnajlepszegoobywatelawrozsądnymegoiście,„który
zabiegającowłasneinteresy,działazpożytkiemdlapowszechnegodobra”24.
Zdrugiejjednakstronysygnatariuszeumowymusielizdawaćsobiesprawę
znaturyjednostki,którejtrudnodostrzecswójinteresjednostkowyprzez
pryzmatinteresuszerszejgrupyosób.Umowaspołecznamusiałazatemza-
cząćopieraćsięprędzejczypóźniejnazasadzieograniczonegozaufania.
Sytuacjatakajednakwywoływałabypotrzebęwzajemnejkontrolistanu
przestrzeganiaregułgryprzezjejwspółuczestników,cozkoleiuniemożli-
wiałobyjednostkomstalepatrzącymsobienaręcewykonywaniepowierzo-
nychimzadań,agrupierealizacjęcelów,dlaktórejzostałapowołana.Mu-
siałozatemdojśćdowyodrębnieniazgrupyjednostek,którympowierzono
szczególnyrodzajzadań.Miałyonestaćsięuosobieniemdbałościointeres
grupy.Reprezentowałyniejakointeresyjednostkowewszystkichczłonków
grupy,wyrażającesięwewspólnyminteresiewszystkichstronumowyspo-
łecznej.Miałystrzecigwarantowaćwłaściwewypełnianiepostanowień
umowyprzezjejsygnatariuszy.Wtensposóbmogładokonaćsiędrugafaza
umowyspołecznejJ.Locke'a,któramiaławyłonićaparatpaństwowy,awięc
państwowsensieinstytucjonalnym.Aparattenmiałstaćsiępóźniejpodstawą
modelubiurokracjiM.Webera,jakonajbardziejwedługniegoracjonalnego
sposobusprawowaniaimperatywnejkontrolinadczłowiekiem,opartego
naniewybieralnych,pełnoetatowychurzędnikachstanowiącychstałąadmi-
nistrację25.
Towłaśnienatymetapiekształtowaniasiępaństwa,związanymznarodzi-
namipaństwainstytucjonalnegowsensiestrukturyzarządzającejpowstałą
wdrodzeumowyspołecznejgrupą,należydopatrywaćsiępoczątkówkon-
troliwogóle.Możnaśmiałozaryzykowaćtwierdzenie,żetozpotrzeby
kontroliwpisanejwistotęumowyspołecznejzrodziłsięaparatpaństwowy.
Choćjegofunkcjezobecnejperspektywysąniewątpliwieowieleszersze,
tofundamentalnazpunktuwidzenianawetpierwotnychcelów,jakiereali-
24J.Justyński,Historiadoktryn...,s.308.
25Zob.W.Lang,J.Wróblewski,S.Zawadzki,Teoriapaństwa...,s.102-103czyE.Kustra,Wstęp
donauki...,s.55.
23
