Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
22
Konwenansekonstytucyjne
ustrojowego,wskazującegonaustanowienienormykonwenansowejzobowiązującej
monarchędokażdorazowegoudzielaniasankcjikrólewskiejustawomprzyjętym
przezparlament.
Niekiedyniełatwojestrozpoznać,czymamydoczynieniazprecedensemustrojo-
wym,którymożedaćpoczątekkonwenansowi,czyteżzzastosowaniemjużukształ-
towanejnormykonwenansowej.W1868rokuB.Disraeliporazpierwszyzłożył
dymisjębezpośredniopoporażcewyborczej,nieczekając–jaktowcześniejprakty-
kowano–napierwszeposiedzenieparlamentu.Czybyłtowięcprecedensustrojowy,
czyteżB.Disraelizastosowałpoprostunormękonwenansową,zobowiązującagodo
złożeniadymisjiwbezpośrednimnastępstwieprzegranychwyborów?Okoliczności
historycznezdająsięwskazywaćnapierwszązzarysowanychalternatywjakobliższą
prawdzie31.PonieważodB.Disraelegonieoczekiwano,żezłożydymisjęniezwłocznie
poogłoszeniuwynikówwyborów,możnauznać,iżnieistniałjeszczewówczasodpo-
wiednikonwenansiżetowłaśniezachowaniekonserwatywnegopremieradałomu
początek32.Niewkażdymprzypadkumożliwejestjednakrozwianieewentualnych
wątpliwościwsposóbtakjednoznaczny.Niezbędnewydajesięzawszeodwołaniedo
okolicznościtowarzyszącychwydarzeniu,któremogąbyćpomocnewjegoocenie.
Ostatecznietym,codecyduje,jestto,czywkonkretnymprzypadkujakiegośrodza-
jupostępowaniebyłooczekiwane(wymagane)czyteżnie.Wpierwszymwariancie
mielibyśmydoczynieniazjużobowiązującąnormąkonwenansową,wdrugimzpre-
cedensemustrojowym.
Samprecedensniejestwżadnymraziewystarczającydlapowstaniakonwenansu.
Faktjednorazowegozachowanianienakładajeszczezobowiązaniadoanalogicznego
postępowaniawpodobnychsytuacjachwprzyszłości.Precedensy,podobniejakprak-
tyka,któraprzecieżczęstomasweźródłowprecedensachustrojowych,dająpoczątek
konwenansom,jeślizostanieuznanyichnormotwórczycharakter33.Nawetwielepre-
cedensówmożeniewystarczyćdlapowstaniakonwenansu.
Jeżeli,jakstwierdzono,opowstaniukonwenansudecydujepowszechneuznanie
praktykizawiążącąlubuznanienormotwórczegocharakteruprecedensu,należy
rozstrzygnąć,coprzesądzaotym,żepewnapraktykabądźokreślonyprecedensdają
począteknormie,ainnapraktyka,nawetdługotrwała,bądźinnyprecedens,anawet
seriaprecedensównietworząnormy?Wtymzakresiepomocnajestpropozycjasfor-
mułowanaprzezI.Jenningsa.
Zdającsobiesprawę,żeanipraktyka,aniprecedensniesądecydujące,I.Jennings
skłonnybyłuznać,żeopowstaniukonwenansu–podobniejakopowstaniunormy
prawnej–przesądzato,czyistniejedlaniejuzasadnieniewprzeważającejwdanym
czasie„filozofiipolitycznej”.Skorokonwenanseobowiązują,ponieważjesttopożą-
danewkonkretnychwarunkachustrojowych(circumstancesoftheconstitution),muszą
31Zob.np.R.Aldous,TeLionandtheUnicorn.Gladstonevs.Disraeli,W.W.Norton&Company,
NewYork–London2007,s.200.
32Choćjużw1841rokuLordRusselluznał,żeprzegranewyboryprzesądzająolosiejegorządu;
wówczasopozycyjnaprasakrytykowałapremierazaniezłożeniedymisjibezpośredniopotym,jakznane
byływynikiwyborów.
33Por.B.Chand,op.cit.,s.226.
