Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
24
Konwenansekonstytucyjne
TakżeG.Marshallzwróciłuwagę,żekonwenansemogąbyćformułowanena
podstawieuznanejzasadyustrojowej,któradostarczadlanichuzasadnienia,jako
przykładwskazując„najbardziejoczywistyiniepodważalny”konwenans,zgodnie
zktórymparlamentniemożekorzystaćzeswejwładzy,suwerennej,awięcnieogra-
niczonej,wsposób„opresyjnylubtyrański”.„Jesttonieprecyzyjna,alerzeczjasna
akceptowananormakonwenansowaopierającasięnazasadziekonstytucjonalizmu
orazrządówprawa”39.
Konwenansemogąmiećźródłowumowiemiędzyzainteresowanymipodmio-
tami,któreprzyjmująnasiebiezobowiązaniedookreślonegopostępowania.Wten
sposóbpowstajewiążącajenorma,któraniewyrastajednakzezwyczaju.Najbardziej
znanymchybakonwenansemustanowionymwtakiejformiejesttakzwanykonwe-
nansSalisbury’ego,zwanyrównieżkonwenansemSalisbury’ego/Addisona.Począ-
tekdałomuporozumieniezawartewobliczuzwycięstwawyborczegoPartiiPracy
w1945rokuprzezlideraIzbyLordów,wicehrabiegoAddisona,orazwicehrabie-
goCranborne’a–od1947rokupiątegomarkizaSalisbury–liderakonserwatyw-
nejwiększościwIzbieLordówwlatach1945–1951.Porozumienieprzewidywało,
żekonserwatywnawiększośćwizbiewyższejniebędzieblokowaćprojektówustaw
przyjętychprzezIzbęGmin,jeżelibędąonerealizowaćzapowiedzimanifestuwybor-
czegopartiirządzącej,któryuzyskałpoparciewyborców.Porozumieniedajepoczątek
konwenansowi,ponieważwyznaczasposóbpostępowaniawpewnejsytuacjiustro-
jowej,rodzącoczekiwaniaodnośniedopożądanegozachowaniawprzyszłościtakże
tych,którzyniebyli„stronami”umowy,toznaczyniebraliudziałuwjejzawarciu40.
UstaleniapoczynioneprzezwicehrabiówAddisonaiCranborne’astałysięźródłem
konwenansowejnormykonstytucyjnejdlatego,żewyznaczonywzorzecpostępowania
IzbyLordówwobecprzedsięwzięćlegislacyjnychrządurealizującychzapowiedzima-
nifestuwyborczegouzyskałpowszechnąakceptację.Wtensposóbówwzorzecstałsię
wiążący,awięcpowstałooczekiwanieokreślonegopostępowania,doktóregomusieli
stosowaćsiętakżeci,którzyniebraliudziałuwjegoustalaniu.
Konwenanse,któreniemająźródławzwyczajulubprecedensie,mogąpowstawać
równieżwrezultaciejednostronnegozobowiązania(unilateralundertaking)lubde-
klaracji.Jakoprzykładwskazujesiędecyzjępodjętąprzezparlamentirządbrytyjski
w1949rokupoopuszczeniuWspólnotyBrytyjskiej(BritishCommonwealth)przez
RepublikęIrlandii,onieusuwaniuzeZjednoczonegoKrólestwaIrlandiiPółnocnej
bezzgodylokalnegoparlamentu.Trudnojednakpodzielićpogląd,żemożliwośćusta-
nowieniatakichnormmająrównieżwograniczonymzakresiepremierigabinet,przy
czymtakpowstałekonwenansemiałybyregulowaćnaprzykładwewnętrzneproce-
durygabinetu41.Tegorodzajukwestienienależąwszakdomateriikonstytucyjnych
ijakotakieniepodlegająregulacjikonwenansowej.Jesttowyłączniesferapraktyki
politycznej.Zmianaregułokreślającychtrybpracygabinetuniemakonstytucyjnego
znaczenia.
39G.Marshall,ConstitutionalConventions.TeRulesandFormsofPoliticalAccountability,Clarendon
Press,Oxford2001,s.9.
40Por.J.Jaconelli,op.cit.,ss.40,42.
41S.deSmith,R.Brazier,ConstitutionalandAdministrativeLaw,PenguinBooks,London1998,s.42.
