Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
WSTĘP
lizacjęowładzęwpaństwie.Narażałsięnaatakilewicy,niezawszeuzasadnio-
ne,alepodważająceautorytetcałejinstytucjiwoczachspołeczeństwa2.Dopiero
nowyprymas-AugustHlond-pełniącyfunkcjęod1926rokuipopierany
przezPiusaXIpodjąłstaraniaoodpolitycznieniekleruiwyznaczałjegopozycję
ponadpolitykąipartiami.JózefMacała-podkreślałwtymwzględzieróżnicę
pokoleniową.Księżastarsi,żyjącypodzaboramiwykazywaliwiększezaanga-
żowaniewdziałalnośćpolityczną,zaśmłodsidostrzegalichęćwykorzystania
Kościoławwalcestronnictwipróbowalitegounikać.
WIIRzeczypospolitej60%mieszkańcównależałodoKościołarzymskokato-
lickiego,awrazzunitami(traktowanymi,jakowyznawcyukraińskiegokościoła
narodowego)katolicystanowili3/4ludności3.Pookresiezaborów,instytucja
niepodległegopaństwabyładlanarodupolskiegowartościąbardziejjednoczą-
niżwspólnotaKościoła.WspomnianyJózefMacałascharakteryzowałreli-
gijnośćPolakówokresudwudziestoleciamiędzywojennegomianemnludowej”
,
awięcpowierzchownejichwiejnej,pozbawionejrefleksji,nieegzekwowanej
wcodziennejmoralnościorazpodatnejnakrytykęKościoła4.Dlapozyskania
lubzgłębieniawiarywspołeczeństwiewokresiemiędzywojennym,Kościółwie-
lokrotniedecydowałsięnapróbyingerencjiwprawodawstwoipolitykę.Chciał
zdobyćpozycjęreligiipaństwowejprzyustawodawczymzapewnieniutolerancji
dlainnychwyznań,aleniedlaichdogmatów.Zależałomutakżenazachowa-
niuwewnętrznejniezależnościodwładzypaństwowejorazpodległościwobec
StolicyApostolskiej5.CzęśćduchowieństwaopowiadałasięzarozdziałemKo-
ściołaodpaństwaibyłaprzeciwnapodpisaniukonkordatuw1925roku,dzięki
któremustosunkiiprawaobupodmiotówmiałybyćuregulowane,aswoboda
Kościoła-ograniczona.
WlatachtrzydziestychXXwiekuzagrożeniemdlachrześcijaństwastałsię
komunizm,którycieszyłsięznacznąpopularnościąwEuropie,azakładał
wswychdalekosiężnychplanachlaicyzacjęspołeczeństw.Drogądotegocelu
miałabyćindoktrynacjawduchumaterialistycznym,coostateczniedoprowa-
2
J.Macała,BilansKościołaikatolicyzmuwIIRP:blaskiicienie,[w:]Wrzesień1939roku.Geneza
IIwojnyświatowejwpolskiejperspektywie,t.1:Wkręgudziejów,myślipolitycznejidziedzictwa
kulturowegoIIRzeczypospolitej,red.J.Faryś,T.Sikorski,P.Słowiński,GorzówWielkopolski2010,
s.171.
3
Tamże,s.163.
4
Tamże,s.164.
5
Tamże,s.168-169.
8