Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.Religiajakozjawiskospołeczno-kulturowe-ujęciateoretyczneaoperacjonalizacja
45
światopoglądowa”
,towtrakciepomiarumożesięokazać,że-jaktrafniezauważająKeith
RobertsiDavidYamane-wieleosóbuważanychzakonwertytównniezmieniłowrzeczy-
wistościswojegoświatopoglądu”
,ajedynieprzeszłoprzezistotnedlanichdoświadczenie,
doktóregobyłyonewcześniejsocjalizowane175.Innarzecz,żewprzypadkurzeczywisto-
ściradzieckiejotegorodzajusocjalizacjimówićtrudno,nawetjeżelidowspomnianego
przeżyciawejściawświatreligijnymiałybyprzygotowywaćnieinstytucjeczybliscy,alena
przykładtekstykultury.Możemyjednaktraktowaćkonwersjęjakoproceswchodzeniado
światareligijnego.Proces,którywpływanazmianędotychczasowegośrodowiska,postaw,
interpretacjiprzeżyćiobserwacji.Teprzeżyciaiobserwacjezaczynająbyćłączonezaprzy-
czynąkonwersjiwwynikowesekwencje,legitymizującenowykosmicznyporządekświa-
ta.Próbyodkrywaniaowegoporządkusąprzytymnajczęściejświadomymaktem,anie
np.npraniemmózgu”:neofici,pozostającnaktywnymiagentami”176opisywanegoprocesu,
samigodząsięnapoddaniekonwersji,anawetdoniejdążąwposzukiwaniusensużycia177.
Dziejesiętak,mimożewymagaonaograniczeniawłasnejautonomii,przyjęciakoniecznej
podczasaspirowaniadogrupyreligijnejpostawykonformistycznejiwyrażeniazgodyna
ingerencjewintymnesferywłasnegożycia.Podjęciudecyzjiopoddaniukonwersjimoże
przytymsprzyjaćszeregczynników,aimwiększeichnagromadzenie,tymwiększepraw-
dopodobieństwodokonaniaaktu.Wtymsensiemożemymówićokumulatywnymefekcie
konwersji.Efektówmożnaopisywaćzapomocąelementówbezpośredniozsobąniepo-
wiązanych,możnajejednakrównieżpróbowaćstrukturalizowaćwynikowo.Takwłaśnie
uczyniłJohnLofland,nazywającywspomnianeczynnikinfiltrami”
,składającymisięna
krokowymodelkonwersji.Filtrytetworząwramachproponowanegomodelunastępującą
sekwencję:
1)napięcie,powodowanenaprzykładanomiączysilnymstresem;
2)dostrzeganiewyraźnejszansynarozwiązanieproblemunaturyreligijnej(koniecznedla
przejściaprzezniniejszyfiltrjestpoważnepotraktowanieprzekazówpłynącychznowej
grupy);
3)punktzwrotnywbiografiijednostki;
4)silnewięziemocjonalnewnowejgrupiereligijnej;
5)osłabieniewięziuczuciowejzdotychczasowymigrupami,którepozostająnazewnątrz;
6)intensyfikacjainterakcjiwramachnowejgrupy178.
Efektkumulatywnywpostacikonwersjijestbezwątpieniamożliwydoidentyfikacji
wtrakcieanalizywywiadów.Możemyprzytymprzyjąć,żewystępowanieniektórychzopi-
sywanychfiltrówbywadeterminowanepoprzezzmiennehistoryczneitymsamymodno-
sisiędodoświadczeniapokoleniowego(filtrpierwszy:streszwiązanyzrozpademZSRR
iprocesyanomicznecharakterystycznedlalat90.;filtrdrugi:renesansreligijności,nrewo-
175
K.A.Roberts,D.Yamane,Religioninsociologicalperspectiveś,s.123.
176
Tamże,s.130.
177
R.Straus,Religiousconversionasapersonalandcollectiveaccomplishment,nSociologicalAnalysis”
,
vol.40,no.2/1979,s.163[za:]K.A.Roberts,D.Yamane,Religioninsociologicalperspectiveś,s.125;
patrztakże:R.Straus,Changingoneself:Seekersandthecreativetransformationoflifeexperience[w:]
Doingsociallife,podred.J.Loflanda,NewYork1976,s.252-273.
178
K.A.Roberts,D.Yamane,Religioninsociologicalperspectiveś,s.126.
