Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
WojciechTurek,SzkolnictwowKrólestwiePolskimwświetlemonografii...
NapoczątkuXIXw.szkolnictwośredniewkrajachniemieckichznalazłosiępodwpływem
neohumanizmu,tendencjidoponownegozwrotukustudiomklasycznym;jedynieFrancjaiAn-
glianieimportowałyrozwiązańneohumanistycznych
8
.Tęprzemianępojęć,niejakoodwrotu
odkoncepcjizapoczątkowanejprzezLocke’a,doskonaleoddaławypowiedźMadamedeStaël
wdzieleONiemczech(1810-1813):nNaukajęzykówowielebardziejsprzyjarozwojowizdolności
wdzieciństwieniżnaukamatematykilubnaukfizycznychł”
.JakzauważyłKot:nWporównaniu
zsiłąkształcącąnaukijęzykówinneprzedmiotytracąswąwartośćwopinii:matematycezarzuca
się,żerozwijatylkonmechanicznąstronęmyślenia”
,aleniejegotreść,naukomprzyrodniczym,
żesądladzieciconajwyżejuczonązabawką”
.Neohumanizmzająłdominującąpozycjęwdydak-
tyceXIXw.,oddziaływującwznaczącymstopniunarozwójedukacjiwCesarstwieRosyjskim
9
.
WKrólestwiePolskimw1833r
.zniesionowykładnhistoriinaturalnej”
,ageometriędo-
puszczonojedynienbezdowodzeń”
.Powyższezmianyniebyłyprzejawemnobskurantyzmu”
,lecz
efektemwzorowaniasięnatendencjachwystępującychwwiększościpaństweuropejskich.Znie-
sieniewykładunhistoriinaturalnej”uzasadnianokoniecznościąograniczenialiczbyprzedmio-
tów,wzwiązkuzrozszerzeniemnauczaniajęzykównowożytnych(językarosyjskiego),zgodnie
zkoncepcjąneohumanistyczną.Wartozauważyć,żewświetlenajnowszychustaleńnauczanie
językarosyjskiegowKrólestwiePolskimniebyłowepocepaskiewiczowskiejpostrzeganejako
nauczanienjęzykaokupanta”
.Tegorodzajuskojarzeniawynikajązuleganiaprezentyzmowi,
czylipostrzeganiawydarzeńwprzeszłościprzezpryzmatwspółczesnychpojęćiwyobrażeń
10
.
Dominacjaszkolnictwaneohumanistycznegonieprzekreślałarozwojuinnychmodeli
kształcenia.Gorliwymnrealistą”byłod1839r
.Mikołaj,któryuważał,żewychowanieklasyczne
niezapobiegarozwojowipostawnwolnomyślicielskich”wśródmłodzieżyszkolnej.Niezależnie
odpowyższegopoglądu,rozwojowiszkolnictwarealnegosprzyjałrozkwitnaukścisłychoraz
poglądyuczonychokształcącejwartościnaukmatematycznych
11
.
WświetleustaleńdokonanychprzezMarkaRutkowskiego,celemreformyprzeprowa-
dzonejw1833r
.byłoprzedewszystkimnwprowadzenieścisłejkontrolistrukturadministra-
cyjnychorazedukacyjnych”
12
.Szczególnynaciskpołożononawpajaniemłodzieżynświętych
prawreligii”
.Wtymceluzachęcanodowspółdziałaniaszkółzwładzamidiecezjalnymi,nade
8
9
10
Ibidem,t.II,s.174.
Ibidem,t.II,s.172-173.
Ibidem,t.II,s.174;J.Wołczuk,RosjaiRosjaniewszkołachKrólestwaPolskiego1833-1862:szkicedoobrazu,
11
12
Wrocław2005,s.105.
S.Kot,Historia...,t.II,s.180.
M.Rutkowski,WeryfikacjasystemuszkolnegoKrólestwaPolskiegowpoczątkachlattrzydziestychXIXwieku,nBiu-
letynHistoriiWychowania”
,2002,nr1-2,s.24;nWprowadzeniezmianorganizacyjnychoraznowychrozwiązań
edukacyjnychznamionujedążenieoświatowej(pro)rosyjskiejadministracjipopowstaniowejdozwiększenia
kontrolipaństwanadpolskimszkolnictwemwszystkichszczebli,aniekiedynawet—jakwwypadkuszerokiego
zakresunauczaniajęzykazaborcy—pewnetendencjeantynarodowe.”(M.Rutkowski,Zmianystrukturalne
wKrólestwiePolskimwczesnejepokipaskiewiczowskiej,Białystok2004,t.II,s.201).
33
