Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Naszeżyciejestniczymzwierciadło.
Adojrzećwnimsweprzeznaczenie–
Rzeczpierwszato,jakąwymienię,
Dokądkolwiekbyiśćnamwypadło.
Pisaneod18sierpniado1września1858roku.
DZIECIŃSTWONARODÓW[wykładdlaGermanii,marzec1861]
Jeślichcemysięzastanowićsięnaddzieciństwemnarodów,nie
wpadającwcałyoceanwątpliwości,zktórychdająsięwyprowadzić
pewneprzypuszczenianiebezpiecznedlareligiiihistorii,tomusimy
nadewszystkozyskaćjasnośćcodokwestii,naktórejopierasiębieg
poniższychrozważań.Dzieciństwonarodów–stan,którywywodzić
możnaraczejzzasadogólnegoprawanaturyniżzfaktów
historycznych–prowadzinaszpowrotemkuczasombardzobliskim
stworzeniuświataalboprzynajmniejstworzeniuludzkości.Czy
winniśmyterazalboczywolnonamprzyjąć,żeczłowiek,
obdarowanyzarazemprzezBogapierwszymizalążkamiwszelkiej
edukacji,językiemireligią,przeżyłnaziemiwiekrozkwituczyzłoty
okres,potemjednakstopniowosięstoczyłiniepomnywcześniejszej
swejgodnościirangi,popadłwstanzwierzęcy,nieokiełznany,
zktóregowyjśćudałosięjedynienielicznymnarodom,obdarzonym
szczególnąpobudliwościąduchową;albożedostrzegłswąformację
duchowąidziękitemu–choćznaruszeniempierwotnejczystości–
samzsiebiewytworzyłnarodynajlepiejwykształcone,najbardziej
utalentowanewdziedziniesztukiiposiadającenajwiększeznaczenie
dladziejówświata?Wówczaskulturawielunarodówbyłabyczymś
pierwotnym,nieokrzesaniezaśiduchowamałośćinnych–upadkiem
niegdysiejszejcywilizacji.Innypoglądkażeczłowiekowiwydobywać
siępowolikudoskonałościzestanuprzypominającegozwierzęcy.
Poglądtenodpowiadawszelakoprzynajmniejczęściowowizji
podobnegorozwojuczłowieka;jeślijednakprzyjrzymysiębliżej
temuzwierzęcemustadium,będziemymusielizezdumieniem
zapytać,comożesprawić,żeztego,coniskieinieokrzesane,mogą
