Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Chciałbym,abyczytelnicybieżącegonumeru„Kronosa”
potraktowaligojakofollow-upnumerupoprzedniego,który
wcałościpoświęciliśmyepikureizmowi.JohnStuartMill–
jegogłównybohater–byłbowiemjednymznajwiększych
szmuglerówwartościbliskichStarożytnym:wolności,
doskonałości,zamiłowaniadopiękna.Jakokilkuletnie
dzieckonauczyłsięgreki,więcdialogiPlatonamógł
studiować–faktyczniestudiował–woryginale.Gdymiałlat
jedenaście,posprzeczałsięzojcemowykładniępolityki
Peryklesa.NaśladowałmowyDemostenesa,przyjmowałrady
odKwintyliana.Byłytoumiejętnościgodnepodziwu,toteżjepodziwiano.
Ważniejszeodnichbyłytylkoznajomości,jakiezawarłzfilozofamigreckiej
iłacińskiejstarożytności.ToonipomoglimudźwignąćKrólestwoWielkiejBrytanii
dorangiświatowegoimperium,todziękinimmógłprzekazaćwiedzęmoralną
współczesnymizbudowaćznimiidlanichliberalizm–doktrynęwolnościową.
Ajednakcośposzłonietak.
Liberalizmdzisiejszyniemazbytwielupunktówwspólnychzjegoklasyczną
formułą.JeżeliliberalizmLocke’aiMillazostałpomyślanytak,bymógłwspierać
wolność–nietylkoekonomiczną,aleteżtęakademicką,duchową–tojuż
liberalizm,zjakimmamyobecniedoczynienia,stałsiętwardogłowy,
moralizatorski,schematyczny.Liberalizmklasycznyludziwzmacniał,
współczesnyzaśchceimodrazumówić,jakmajążyć,chceprzekształcaćich
ireformować,pakującwszystkichpodjedenstrychulec,zmieniając
nawydumanąprzezniewiadomokogomodłę.Liberałównieinteresujedobro
wspólne,„rzeczpubliczna”,państwo,naród.Nagradzajązachowania
konformistyczne,zastraszają,strofują,onieśmielają.Dorosłychtraktująjak
dzieci.
Czywogólesątojeszczeliberałowie?Niewiemtegonapewno.Wiem,
żechętniepowołująsięnafilozofięliberalnąjakolegitymizacjęswychcoraz
śmielszychpoczynań.Sąwyznawcamipostępuinieskończonegodoskonalenia
się,nakazującychludziomrozstaćsięzewszystkim,czegonauczylisięwdomu,
coprzyswoilizasprawątradycji.Wartościstareizużytezastępujesięnowymi.
Dokładnietaksamoczyniliprzedpółwiekiemiwcześniejkomuniścitworzący
wEuropieŚrodkowejiWschodniejhomosovieticus,człowiekaradzieckiego.
WtymsensieMartinHeideggerniepomyliłsię,utożsamiając–zrobiłtowLiście
ohumanizmie–wynaturzony,pędzącyniewiadomodokądliberalizm
