Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
radykalnegonieprawdopodobieństwa.Otokonstytutywnadwoistość,
naktórąbędziemysięnatykaćprzyokazjikażdegodecydującego
zwrotuwramachopisywanegotuprocesu:przejścieniemogłosię
dokonaćwdowolnysposób,możemyteżzrekonstruować
determinacje,którympodlegało;zdrugiejstronynicniewymuszało
takiegorezultatu,niepotrafimyteżwyeliminowaćbrakudeterminacji,
jakizawierawsobiesamowydarzenieprzejścia.
Conieoznacza,żepojawieniesięfiguryjedynegobogajestsamo
wsobieczymśniewyjaśnialnym:jeślibowiemmamytudoczynienia
zbrakiemścisłejdeterminacji,tonależydokładniezakreślićjej
obszar.Wydajesię,żemożnadopewnegostopniaprecyzyjnie
określićtych,którzyuczestnicząwtympojawieniusięijeprzyjmują.
Widzieliśmy,wjakisposóbwewnętrznadynamikadziałania
państwa–dynamikawewnętrznejopresjiizewnętrznejekspansji–
tworzywarunkidlareligijnegomyślenia,którezrywacałkowicie
zpierwotnąekonomiąJedniwtakiejpostaci,wjakiejzostałaona
zasadniczozakonserwowanawklasycznychpoliteizmach.Zrywa
natrzechpłaszczyznach:gdychodzioupodmiotowieniesakralnego
fundamentuwmiaręzacieśnianiawięzitworzonejwśródludziprzez
tego,ktoówfundamentucieleśnia;gdychodziouniwersalizację
perspektywydoczesnejwmiaręrozrastaniasięimperium
zewszystkimitowarzyszącymitemuefektamirelatywizacji
wszelkiegorodzajuprzynależnościlokalnychigrupowych;wreszcie
gdychodzioodłączeniesięwymiarudoczesnegotuiteraz
odzaświatówwmiaręjak,zjednejstrony,Panzostajewyniesiony
nawyżynywtymświecie,zdrugiejstronyzaśto,cowidzialne,
zostajepoddanejednej,wyłącznejkontroli.Jednoidrugiedziała
narzeczwypchnięcianajwyższejzasadydalekonapoziomcałkowitej
separacji.
Podobnyruchwstronęnieograniczonegopodbojustanowi
naprawdęjedenzeskrajnychbiegunówwpolumożliwości,jakie
tworzypaństwo;biegundrugiodnosisiędoskrajnegoskurczenia
funkcjipolitycznejwramach„magicznego”królestwa,którego
właściwiejedynyprzykładprzynosinamhistoriaAfryki:zamiast
logikioddzieleniaiekspansjilogikaskupianiazadańprzedłużania
