Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
zgołaodmiennietraktująciało,niejakoszatańskieźródłogrzechu,leczjako
wrotaboskości.Bógniejestwówczasjedyniezaświatowymstwórcą
iprawodawcą,leczwcielonymwświatiwnimuobecniającymsięduchem;nie
tylkopierwsząprzyczynąsprawczą,leczimmanentnąwewszelkimjegoruchu
causaimmanens(Spinoza):„Rozłupciedrzewo,jatamjestem.Podnieście
kamień,aznajdzieciemnietam”(EwangeliaTomasza,77).Niechodzi
tuoprostypanteizm,leczokonkretnepraktykirytualneadamityzmu:
„Wejdzieciedokrólestwa,jeśliczyniciedwajednym”,„jeśliczyniciemęskie
iżeńskiejednym”(tamże,22),„gdybędzieciesięrozbierać,niewstydzącsię”
(tamże,37),„znajdzieciekrólestwo,ponieważpochodzączniego,ponownietam
wej​dzie​cie”(ta​mże,49).
Rilkeniebyłświadomistnieniatradycjireligijnych,którewsferzedoktrynalnej
uznająboskośćmaterii,awsferzerytualnejwiążąliturgięzcielesnością
iseksualnością,dokonującwakcieofiarnymtranssubstancjalizacjiciała,
„przemianyfizjologiiwliturgię”(Eliade).WiedziałjednakonichjużOctavioPaz,
którywPodwójnympłomieniuzauważył,że„każdazwielkichhistorycznych
religiiwytworzyłanaswoichperyferiachalboinawetwswoimwłasnymwnętrzu
sekty,ruchy,rytyiliturgie,wktórychciałoisekssądrogamikuboskości[...]
kopulacjarytualnabyłapraktykowanaprzeztantryjskiesektywIndiach,przez
taoistówwChinach,przezgnostycznychchrześcijanznadMorzaŚródziemnego
[...]przezanabaptystówJanazLejdy”.Przypadekskrajnystanowiąbengalscy
baulowie,którzyodrzucająautorytetpismaiinstytucji,zaformękultu
uznającjedynietantrycznepraktykicielesne,ekstatycznytanieciśpiew.Jak
pisałTagorewesejuIndyjskareligialudowa:„Baulowieniemająświątyniani
świ​ęte​goob​ra​zu,takskraj​napro​sto​tajestpo​trzeb​na,abyosi​ągnąćcel,ja​kimjest
uświadomieniesobiewewnętrznejbliskościBoga.Baulowiemająfilozofię,którą
nazywająfilozofiąciała,wszelakotrzymająjąwtajemnicy,jestona
przeznaczonatylkodlaadeptów.Chodziwniejoto,żeświątyniąjestsamociało
człowieka,towjejwewnętrznymsanktuariumboskośćukazujesięduszy,
jed​nakkluczmo​żnaotrzy​maćtyl​koodwta​jem​ni​czo​nych.Niejestondo​stęp​nydla
nas,pro​fa​nów”.
Tradycjetantryczneczęstosąnazywane„ścieżkąlewejręki”
(wa
​
ma
​
ća
​
ra).Wmistyceżydowskiej(kabale)mówisięoprzejściu
nalewąstronę(sitraachra)iodkryciuinnegoBoga(deusalienus,
el’acher)zasprawąwyzwalającegoaktutransgresji,„zbawieniaprzezgrzech”
(Scholem).Znamienne,żetaekstatycznaformaantynomicznejreligiiprzyjmuje
postaćkultuświętejżeńskości:Szechinywkabale,Sofiiwgnozie,Śakti
wtantryzmie.Narzucasięwtymmiejscupytanie:jakatradycjaeuropejskajest
tutejszymodpowiednikiemtantry?Historycyreligiiwskazująnareligie
misteryjne,szczególnienanajdłużejfunkcjonującewEuropiemisteria
matriarchalnewEleusis.Współcześnihistorycyplatonizmudopatrująsiętantry
wteurgiineoplatońskiej.DlaczegojednaknieusamegoPlatona,któregodialogi
są„próbąliterackiejpopularyzacjimisterióweleuzyjskich”(Colli)?Byłbywięc
platonizmeuropejskimtantryzmem?Tegodowodzązapiskipolskiegoplatonika,
azarazemznawcykabałyKrzysztofaMaurina.Supozycjatawydajesię
wstrząsająca,zważywszynapotocznerozumieniepojęciamiłościplatonicznej,