Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
zdumienie,ponieważniejesteśmyprzyzwyczajenimyśleć
orewolucji,któramiałabysiędokonaćprzedrokiem1789.Jeżeli
jednakweźmiemypoduwagęwydarzenia,którezaszływroku1788,
oraznowezagadnieniapubliczne,któresięznichwyłoniły,
dojdziemydowniosku,żepołożeniezarównoposzczególnychklas
społecznych,jakisamegorząduniedoznałoodwiekówbardziej
radykalnejzmiany.Azatemfaktyczniedokonałasięwówczaswielka
rewolucja,naktórąjednakjużwkrótcemiałynałożyćsiękolejne,
przezcozniknęłaonaznaszejhistorycznejwyobraźni...
Możnadziwićsięilościorazskalipopełnionychprzezrząd
LudwikaXVIbłędów,któredoprowadziłygodopołożenia,wjakim
sięwówczasznalazł.Skorojednaksprawyzabrnęłytakdaleko,
trudnoczynićmuzarzutztego,żegodziłsięnadalszeustępstwa.
Zrzekłsięwładzyabsolutnej,gdyżnieposiadałjużśrodków,abymóc
jąobronić.Niemógłpowoływaćsięnaprzepisyprawa,ponieważ
jegowłasnetrybunałyzwróciłysięprzeciwkoniemu.Niemógł
wymusićposłuchusiłą,ponieważwojskowipoddawalisięjegowoli
zniemaskowanymobrzydzeniem.WdawnejFrancjiwładza
absolutnanigdynieprzybierałabrutalnegocharakteru.Niemiała
swegoźródłanapolachbitewaninieopierałasięnasilezbrojnej.
Stanowiławistocierzeczyświeckąodmianędespotyzmu,
ufundowanegonienaprzemocy,alenasztucerządzenia.
Nieograniczonawładzamonarchymogłasięutrzymaćjedynie
dziękiwygrywaniuróżnicpomiędzyposzczególnymiklasami,
podsycającichwzajemneuprzedzenia,resentymenty,istniejące
pomiędzynimiantagonizmy,takabynigdyniemiećprzeciwkosobie
więcejniżjednejklasynarazimócskierowaćprzeciwniejsiłę
wszystkichpozostałych.
Wystarczyło,abytepodzieloneklasychociażnakrótkąchwilę
obaliłydzielącejemury,abypołączyłysięwswoimsprzeciwie
najedentylkodzień,byzmusićwładzęabsolutnądoustępstw.
Monarchiaabsolutnazostałabowiempokonanadokładniewchwili,
gdyoneporozumiałysięzesobą.
ZgromadzeniewVizillestanowiłowięcnamacalnyiwidocznydla
