Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
JacobTaubeswjednymzeswoichesejówwyznałrzecz,
którazperspektywyfilozofiiklasycznejwydajesię
niedorzeczna:„Dodzisiajjestemnastawionysceptycznie
wobeckażdejfilozofii,któranieodnosisiękonkretnie
dohistorii.Bezhistoriiniedasięzweryfikowaćnawet
najbardziejabstrakcyjnychzasadmetafizyki.Równieżjako
profesorafilozofiiinteresujemniewyłączniehistoria”.
Filozofówgreckichzaś,skupionychnakontemplacjitego,
cowświecieniezmienne:logosu,idei,formy,historia
interesowałanajmniej;mniej,jakpodkreśliłArystoteles,niż
poezja.Cokryjesięzatąradykalnąróżnicązainteresowań?SamTaubes
wskazywałtowyraźnie:„nowepojęcieczasuinowedoświadczeniehistorii”
zrodzonewłonieobjawieniajudeo-chrześcijańskiego.
Inaczejbowiemniżwarchaicznejmyślireligijnej,wedlektórejto,coboskie,
objawiasięprzedewszystkimwkosmosieijegocyklicznychprzemianach,
teogoniaukazanawBibliidokonujesięprzedewszystkimwhistorii,którastaje
sięmiejscemspotkaniaczłowiekazBogiem.Doniosłośćtejzmianywydobyli
OjcowieKościoła,konfrontującswojeklasycznewykształceniezbiblijnąwizją
świata.AugustynogłaszawięcwPaństwieBożym,pierwszejhistoriozofii
Zachodu,że„koławiecznegopowrotuzostałyrozerwane”przez
niepowtarzalnośćwydarzeńzbawczych,aMaksymWyznawcapodkreśla,
żewtakimrazie„istniejemocduchowahistorii”.Takaperspektywaoddziaływała
zaśnietylkonaichteologię,lecztakżenaichantropologięimetafizykę,wciąż
opartenazasadachfilozofiiklasycznej:wpisaniestworzeniawprocesprzemian
sięgającysamejjegoistotystawiałopodznakiemzapytanianiezmiennośćform
inatur,aukierunkowanienaeschatonzmieniałorozumieniedoskonaleniasię.
Przezcałeśredniowieczedwaparadygmaty:kosmologiczny,tworzący
hierarchicznądrabinębytów,ihistoryczny,wpisującystworzeniewhoryzontalny
procesprzemian,pozostawaływciągłymtwórczymnapięciu,prowadząc
docorazgłębszychprzewartościowańwobrębiemetafizyki.Jednakwraz
zescholastycznymodkryciemarystotelizmukategoriekosmologicznezaczęły
wfilozofiidominować,ateologiazatraciłazdolnośćtłumaczeniadziejów.Tak
porzuconaideahistoriijakomiejscaspełnieniasięczłowiekazostałazkolei
podjętairozwiniętawnowożytnychhistoriozofiachWoltera,Comte’a,Marksa,
programowoniechrześcijańskich,gloryfikującychpostępnaukowyispołeczny.
WXXwiekunanowoprzypomnianosobie,ktoidlaczegoogłosił,żekoła
