Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
KilkasłówoDKrytycepraktycznegorozumuD
11
Pomimożeźródło,normę,sprawdzianipobudkęmoralnościwidziKantwrozu-
mie,jednaketykajegoniejestintelektualistyczna,gdyżrozumtenniejestteore-
tyczny,leczpraktyczny,tj.wolą,adopostępowaniamoralnegoniejestpotrzebna
żadnawiedzateoretyczna.OdpowiedniodotegowartośćczłowiekamierzyKant
nierozwojemjegoumysłu,leczkierunkiemjegowoli,odpowiadającymgodności
człowiekajakopodmiotuprawamoralnego.Ipodobniejakprawotojestświęte,
świętyjestrównieżczłowiekjakoistotamoralna,istotaoczystejwoli.Stądwypły-
wauKantaowoprawdziwiedemokratycznesformułowanieimperatywukatego-
rycznego:nPostępujtak,żebyśczłowiekauważałzawszezarazemzacel;nigdyza
środektylkoB.
***
Krytykapraktycznegorozumuzawieratylkowykładetykiogólnej,którejcha-
rakterystycznecechystaraliśmysiępowyżejuwydatnić.Nieznajdujemywniej
głębszegownikaniawtreśćżyciamoralnego,którawytrzymujepróbępowszech-
ności,wymaganąprzezprawomoralne,wtowięc,cojestdobremiczegopomna-
żaniejestnaszymobowiązkiem-wykładetykiszczegółowej,rozpatrzeniepo-
szczególnychobowiązkówodłożyłKantdoswegoSystemumetafizykiobyczajów
(1798).NatomiastznajdujemywKrytycepraktycznegorozumu,wdrugiejksiędze,
Dialektyce,naukęopostulatachpraktycznegorozumu,dośćsztuczniezwiązaną
zpoprzednimiwywodamizapomocąpojęcianajwyższegodobra.Nieoznaczatu
najwyższedobro,jakbysiętegomożnabyłospodziewać,tylkocnotymoralnej,lecz
równieżnagrodę,którejzatęcnotęoczekujemy;wjegopojęciumieścisięnietylko
zasługiwanienaszczęście,lecziosiągnięcietejzasłużonejszczęśliwości.Prawo
moralneżąda-wedługKanta-nietylkotego,żebyśmypostępowalimoralnie,lecz
żebycnotasprawiedliwieuwieńczonabyłaproporcjonalnądoniejszczęśliwością,
wymagaonoodnasprzyczynianiasiędonajwyższegodobra,jakodobrazupełne-
go,obejmującegoinajwyższącnotę,inajwyższeszczęście.Najwyższedobropowinno
istnieć,awięcjestono-mówiKant-możliwe,musząistniećwarunkijegomoż-
liwości.Tegowymagaprawomoralneitewarunkimożliwościnajwyższegodobra
stanowiąpostulatyczystegopraktycznegorozumu.Przedewszystkimpowinna
istniećcnota,naczelnyskładniknajwyższegodobra,imożliwośćjejstałegowzra-
staniawkierunkujejideału-świętości.Awięcmusiistniećwolność,umożliwia-
jącacnotęinieśmiertelnośćduszy,dziękiktórejcnotawzrastaćmożewnieskoń-
czonościtrwaniaprzyszłegożycia.Następniezaścnotapowinnabyćzłączonaze
szczęśliwością,auskutecznićtopołączeniemożetylkonajwyższaistotasprawiedliwa
irozumna,tj.Bóg-awięcBógmusiistnieć.Istnieniawolności,nieśmiertelności
duszyiBoga,jakowarunkówmożliwościnajwyższegodobra,wymagaprawomo-
ralne,czystypraktycznyrozum.Takwięc,nieograniczasięondostwierdzeniaich
istnienia,leczistnienietobliżejokreśla.Taknaprzykładto,codotyczyistotynaj-
